اجازه کاشف الغطاء به نظام العلماء تبریزی

اجازه کاشف الغطاء به نظام العلماء تبریزی

سید محمد رفیع نظام العلماء از اعیان علمای تبریز است.

در شرح حال مختصری که دربارة وی نوشته شده، نقل شده است: «صاحب تذکرة علویه به تحریرات و تقریظاتی اشاره دارد که فاضل ایروانی و فاضل شربیانی در ظَهر بعض تألیفات نظام العلماء نوشته اند. در ظَهر کتاب شرح وافیه، شیخ جعفر کاشف الغطاء اجازه ای به نظام العلماء دارد که به گفتة صاحب تذکره در کتابخانه سید مشاهده کرده است».[1]

من در حاشیه نوشتم: شیخ جعفر کاشف الغطاء در سنة ۱۲۲۸ وفات کرده و نظام العلماء در سال ۱۲۵۰ متولد شده است، چطور ممکن است شیخ جعفر به نظام العلماء اجازه داده باشد؟ ابتدا توجیهی کردم و بعداً توجیه بهتری برای آن پیدا کردم.

ابتدا گفتم: شاید منظور از این نظام العلماء، ملّا محمود نظام العلماء باشد که در تبریز باب را محاکمه کرد و در آن جلسه ناصرالدین شاه هم – که در آن وقت ولیعهد بود – حاضر بود. ملّا محمود معلّم ناصرالدین شاه بود. وی در سال ۱۲۷۲ وفات کرد و اشکال ندارد شیخ جعفر کاشف الغطاء به وی اجازه داده باشد، یعنی حداقل چهل و چهار سال قبل از وفات ملّا محمود. این ملّا محمود شیخ است و نسبتی با سید محمدرفیع نظام العلماء ندارد.

توجیه دیگری که فکر می کنم اقرب به واقع باشد، این است: شیخ جعفر کاشف الغطاء نام دو نفر است: یکی شیخ جعفر کبیر صاحب کتاب کشف الغطاء و دیگری شیخ جعفر صغیر که نوة وی بود. شیخ جعفر صغیر در سال ۱۲۹۰ از دنیا رفت. وی آدم با استعداد و خیلی لایقی بود و بعد از وفات برادرش شیخ مهدی به ریاست و مرجعیت رسید ولی مرجعیتش یک سال بیشتر طول نکشید. به احتمال قوی مُجیز، شیخ جعفر صغیر است و چون این اجازه در کتابخانه سید محمد رفیع نظام العلماء بوده، به احتمال قوی مجاز، خود وی است.[2]