با جاری فرات (سوم محرم)
برخی از آداب عزاداری اباعبدالله الحسین علیه السلام
عَنِ الرِّضَا ع فِي حَدِيثٍ أَنَّهُ قَالَ لَهُ يَا ابْنَ شَبِيبٍ إِنْ كُنْتَ بَاكِياً لِشَيْ‌ءٍ- فَابْكِ لِلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ ع- فَإِنَّهُ ذُبِحَ كَمَا يُذْبَحُ الْكَبْشُ
ای پسر شبیب اگر خواستی برای چیزی گریه کنی برای حسین گریه کن كه او را چونگوسفند سر بريدند…(وسائل الشیعه ج 14 ص 502)
مراسم عزای اباعبدالله الحسين(علیه السلام) ازافضل قربات واكمل عبادات است.بنابراین رعایت آداب عزاداری در این مجالس ، مانند هر عمل عبادی دیگر ، موجب بهره هر چه بیشتر از آن را فراهم خواهد کرد . از این رو در روایات منقول از اهل بیت علیهم السلام ، شاهد توصیه های مکرر و موکد آنان ع بر اهمیت رعایت شؤونات و لوازم این ماه شریف می باشیم .
برهمین اساس در این شماره از ( با جاری فرات ) برخی از آداب عزاداری اباعبدالله الحسین ع را باهم مرور میکنیم .
1- حالت عزا و غم :
سزاوار است كه حال دوستان آل محمد صل الله عليه و آله در دهه اول محرم تغيير نموده و در دل و سيماى خود، آثار اندوه و درد اين مصيبتهاى بزرگ را آشكار نمايند.
2- تسلیت گویی :
اصل تسلیت گفتن در شرایط مصیبت و اندوهی که بر کسی وارد شده در اسلام مستحب است.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) : هرکس مصیبت دیده ای را تسلیت گوید ، پاداشی همانند او دارد. (سفینةالبحار، ج2، ص188 )
-این سنت در بین شیعیان رایج است و با جمله « اَعظَمَ اللهُ اُجُورَکُم » همدیگر را تسلیت می دهند.
– امام باقر (علیه السلام ) : وقتی شیعیان به هم می رسند در مصیبت ابا عبدالله (علیه السلام )این جمله را تکرار نمایند : « اَعظَمَ اللهُ اُجُورَنا بمُصابنا بالحُسَین (علیه السلام ) وَ جَعَلَنا وَ اِیاکُم مِنَ الطالبینَ بثاره مع وَلیهِ الاِمام المَهدی مِن الِ مُحَمَدٍ علیهمُ السَلامُ.» خداوند اجر ما را به سوگواری و عزاداری بر امام حسین (علیه السلام ) بیفزاید و ما و شما را از خونخواهان او همراه با ولی خود امام مهدی از آل محمد (علیهم السلام ) قرار بدهد . (مستدرک الوسایل،ج2،ص216)
3- تعطیلی کار در روز عاشورا :
امام صادق (علیه السلام ) : کسی که روز عاشورا را تعطیل کند ، یعنی عقب کسب و کارش نرود و به کوری چشم بنی امیه که روز عاشورا را متبرک می دانستند، اگر کسی برای معیشت روزانه اش هم فعالیتی نکند، خداوند حوائج دنیا و آخرتش را بر آورد و کسی که روز عاشورا روز حزن و اندوه او باشد، در عوض فردای قیامت که برای همه روز هول و ترس است برای او روز شادی خواهد بود
(امالی شیخ صدوق ، ص129
4- زیارت و زیارت خوانی :
علقمة بن حضرمی از امام باقر (علیه السلام ) در خواست نمود که مرا دعایی تعلیم بفرما که از راه نزدیک یا دور و از خانه ام در این روز (روز عاشورا ) بخوانم .
امام فرمودند : ای علقمه ! هرگاه خواستی (دعا بخوانی ) دو رکعت نماز بخوان بعد از آن این زیارت (عاشورا ) را بخوان .
پس اگر تو این زیارت را بخوانی ، دعا کرده ای به آنچه که ، ملائکه برای زائر حسین (علیه السلام ) دعا می کنند و خداوند صد هزار هزار درجه برای تو بنویسد و مثل کسی هستی که با حسین (علیه السلام ) شهید شده باشد تا مشارکت کنی ایشان را در درجات ایشان و شناخته نشوی مگر در جمله شهیدانی که شهید شده اند با آن حضرت و نوشته شود برای تو ثواب زیارت هر پیغمبری و رسولی و ثواب زیارت هر که زیارت کرده حسین (علیه السلام ) را از روزی که شهید شده است . (مصباح المتهجد ، ص714)
[اگر می توانید زیارت عاشورای معروفه را با صد لعن و صد سلام بخوانید و اگر وقت ندارید برای صد لعن و صد سلام ، زیارت عاشورای غیر معروفه را که در اجر و ثواب با زیارت معروفه یکسان است ، هر روز بخوانید. (هر دو زیارت در مفاتیح الجنان هست.)
5 – تباکی و گریستن :
در حدیث قدسی آمده که خداوند به حضرت موسی (علیه السلام) فرموند : ای موسی ! هر یک از بندگانم در زمان شهادت فرزند مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم) (روز عاشورا) گریه کند یا حالت گریه به خود بگیرد و بر مصیبت سبط پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) تعزیت گوید همواره در بهشت خواهد بود(مستدرک سفینه البحار، ج7، ص235)
6- برگزاری مجالس عزاداری :
امام صادق (علیه السلام) می فرماید : مجلس گرفتن شما را من دوست می دارم . در مجالس خود « امر ما را » زنده بدارید . خداوند رحمت کند کسی که امر ما را زنده بدارد (وسایل الشیعه، ج10، ص235)
7 – نماز جماعت ظهر عاشورا :
سید الشهداء و یاران با وفای او همه کشته راه نماز شدند.از این رو در زیار ت مطلقه امام حسین خطاب به امام
می گوییم : اشهد انک قد اقمت الصلاة و اتیت الزکاة و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر .
8 – تحمل اندکی سختی :
بايد مقدارى از لذائذ زندگى را كه از خوردن و نوشيدن و حتّى خوابيدن و گفتن بدست مىآيد ترك نموده ( مگر آن كه لازم باشد ) و ديدار با برادران دينى را ترك كرده و آن روز را روز گريه و اندوه خود قرار دهد.و مانند كسى باشند كه پدر يا فرزند خود را از دست داده است .
– امام صادق (علیه السلام) : در روز (عاشورا) از کارهای لذتبخش دوری شود و آداب و سنن سوگواری بر پا گردد و تا زوال خورشید از خوردن و آشامیدن خودداری شود و بعد از آن همان غذایی خورده شود که سوگوارن می خورند. (میزان الحکمه ، ج8 ، ص3783)
[ یکی از علما می فرمودند : از روز 7 محرم که آب را بر امام حسین (علیه السلام) بستند تا روز عاشورا سعی کنید آب نیاشامید، نوشیدنی های دیگر بیاشامید ولی به احترام آقا و اهل بیتش آب نیاشامید. ]
9- رعايت اخلاص:
عزاداری را بخاطر رسم و عادت انجام نداده و سعى كنيم اين كارها را با نيتى خالص و براى رضاى خدا انجام داده و در خلوص خود نيز صادق باشيم. زيرا كار كوچكى كه با نيت خالصانه و صادقانه همراه باشد بهتر از كارهاى زيادى است كه خلوص و صداقت در آن نباشد ، حتى اگر چندين هزار برابر باشد. و اين مطلب بخوبى از عبادتهاى حضرت آدم عليه السّلام و شيطان فهميده مىشود ، زيرا عبادتهاى چندين هزار ساله شيطان او را از جاودانگى در آتش نجات نداد ولى يك توبه حضرت آدم عليه السّلام باعث بخشش خطا و برگزيدن او شد.
در هنگام انجام اعمال نيز بايد مواظب باشد كه رياء و دوستىِ ستايش مردم در نيت او وارد نشود.
روضه روز سوم :
درشرح حال حربن یزیدریاحی ،دوبرخوردحرراباامام مشاهده می کنیم که بسیارزیباست ونشانه طینت پاک وفطرت بیدارحراست:
برخورداول:وقتی امام درمنزل(ذوحَسَم)به حرویارانش برخوردکردزمان نمازظهرکه رسید،حجاج بن مسروق،اذان گفت:امام به فرمود:آیابااصحابت نمازمی خوانی ؟حرعرض کرد:خیر،بلکه همه باشمانمازمی خوانیم وجداازامام ،نمازجماعت برپانکرد وپشت سرامام ،نمازخواند.این یک موضع بودکه حردرمقابل امام،ادب نشان داد.
برخودردوم:آن جابودکه امام،اصحابش را امرکردسوارشوندو زنان راسوارکردو دستور حرکت داد.حر مانع حرکت امام شد.امام فرمود:بگذار مابه مکانی برویم که کسی مارانشناسد اماحرنپذیرفت.
امام ناراحت شدو به او فرمود:ثَکَلَتکَ اُمُّک ماتُریدُ مِنَّا؟ مادرت به عزایت بنشیندازماچه می خواهی؟حرلحظه ای سررابه زیرانداخت و گفت:اگرکس دیگری متعرض نام مادرم می شد من نیز نام مادراورا می بردم اماچه کنم که مادرتوفاطمه(س) است.این نیزنشانه دیگری ازادب ومعرفت حربودکه باعث نجات اوگردید.روزعاشوراوقتی فریاداستغاثه امام راشنیدکه می فرمود:اَمامِن مُغیثٍ یُغیثُنالِوجهِ الله؟اَمامِن ذَابٍّ یَذُبُّ عن حرم رسولِ الله .
دستان خودرابرسرگذاشت(به علامت ندامت وپشیمانی)ومی گفت:اللّهم الیکَ اَنَبتُ فتُب عَلَیَّ خدایامن دل فرزندفاطمه (س) را لرزاندم.همینکه رسیدمحضرامام،باکمال شرمساری عرض کرد:جُعِلتُ فِداک،فدایت شوم،من همان کسی هستم که راه رابرتوبستم
هل تری لی مِن تَوبَهٍ؟ آیاتوبه من پذیرفته می شودیانه؟
فقال الحسین نعم،یتوبُ الله علیک فَاَنزِل – ازاسب پیاده شوتوبه توقبول است.
دربعضی ازروایات آمده:پس ازقبولی توبه اش ،ازامام اجازه گرفت تابرای عذرخواهی نزدبانوان حرم برودامام هم اجازه داد.حرنزدیک خیمه آنهاشدوبادلی شکسته وچشمی گریان عرض کرد:السلام علیکم یااهل بیت النبوه من همان کسی ام که دل شماراشکستم اماحالاپشیمانم من همان کسی ام که شماراترساندم اماازشماامیدعفودارم خواهشم این است مراببخشیدونزدمادرتان فاطمه زهرا(س) ازمن شکایت نکنید.
دوجا ادب کرد امام نیزدوعنایت به اوکرد:
1.وقتی روی زمین افتادخودامام برسربالین اوحاضرشدندوخون ازچهره اش پاک کردوپارچه ای رابرسرحربست واوراباهمان دستمال دفن کردند.
2.ازمادرحرتجلیل کردوفرمود:انت الحرُّکماسَمَّتکَ اُمُّک.
اما امام بربالین حر آمد سرحربردامن گرفت امابمیرم برای آقایی که کسی نبود لحطات اخر بربالین اقا بیاد امانه یک نفر اومد بربالین اقا اونم شمر بود که سر بریده اقارابه دامن گرفت .غریب حسین ..
………………………………………………………………….
منابع :.سرگذشت جانسوزحضرت رقیه (تحقیق محمدی اشتهاردی) 2.انوارالشهاده 3.قسمتی اززیارت نامه حضرت
4 – نفس المهموم،منتخب طریحی 5.منتهی الآمال(ازکامل بهائی)
