به بهانه روز زیارتی امام رضا (علیه السّلام)

فاذن لی یا مولای فی الدخول افضل ما اذنت لاحد من اولیاءکِ

به بهانه روز زیارتی امام رضا (علیه السّلام)

“زائر باشم یا مجاور ،دور باشم یا نزدیک ،سفید باشم یا سیاه، بد باشم یا خوب، امروز روز دیدار است، لحظه ای بزرگ منتظر من است، بزرگتر از لحظه تولدم.آمده ام به قلعه (لا اله الا الله) داخل شوم و اذن دخول می خوانم:

« فاذن لی یا مولای فی الدخول افضل ما اذنت لاحد من اولیاءکِ؛ مولای من! به من اجازه بده وارد شوم، همانطور که به یکی از دوستان نزدیکت اجازه می دهی و بلکه بهتر از آن!»

باید آرام و آهسته قدم برداشت که در هر قدم، ذکری با ثوابی است: الله اکبر ،سبحان الله ، الحمدلله …، السلام علیکم یا اهل بیت النبوه و معدن الرساله .اما قدم های من آرام نمی شوند. پرواز می کنند. آخر آنجا که به سویش می شتابند، قطعه ای از بهشت است. “

زیارت امام علی بن موسی ع در بین امامان علیهم السلام جایگاه ویژه ای داشته و شاهد آن نوع و تعداد روایاتی است که در منابع روایی ما ، دلالت بر فضیلت ویژه و آثار مادی و معنوی خاص در زیارت آن حضرت دارد .

سفارش به زیارت امام رضا ع توسط امامان قبل و بعد ایشان ، و حتی خود حضرت در لابلای روایات مشاهده می شود .

ثواب هزار حج و هزار عمره مقبول ، شفاعت امامان به طور عام ، و شفاعت ویژه حضرت در هنگام مرگ بخشی از ثوابهایی است که در روایات بدان تذکر داده اند .

در روایتی از بزنطی چنین می خوانیم :

عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ الْبَزَنْطِيِّ قَالَ قَرَأْتُ كِتَابَ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع أَبْلِغْ شِيعَتِي أَنَّ زِيَارَتِي تَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى أَلْفَ حَجَّةٍ بزنطی که از این ثواب شگفت زده شده بود از امام جواد علیه السلام سوال میکند که آیا واقعا ثواب آن هزار حج است؟ امام در جواب او سوگند یاد کرده و می فرماید: إِي وَ اللَّهِ وَ أَلْفَ أَلْفِ حَجَّةٍ لِمَنْ زَارَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ (من لایحضر ج 2 ص 583)

در روایت معتبر دیگری به نقل از حمزه بن حمران از امام صادق ع میخوانیم : کسی که به زیارت نوه ام ( امام رضا ع ) برود ، روز قیامت دستش را گرفته و خودم او را وارد بهشت خواهم کرد «أَخَذْتُهُ بِيَدِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ أَدْخَلْتُهُ الْجَنَّةَ».در ادامه همین روایت اجر زیارت حضرتش معادل اجر هفتاد شهید در رکاب پیامبر بیان شده است « مَنْ زَارَهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ سَبْعِينَ شَهِيداً مِمَّنِ اسْتُشْهِدَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ ص عَلَى حَقِيقَةٍ «(وسائل الشیعه ج 14 ص 554)

و البته روشن است که این گونه روایات در نوع خود منحصر به فرد بوده و کمتر روایتی با چنین تعابیری درزمینه زیارت اهل بیت به ما رسیده است .

لازم به ذکر است که در مجموعه ای دیگر از روایات وارده در این زمینه ، شرط استحقاق این فضائل و آثار، عرفان به حق حضرت بیان شده که در خود همین روایات ، بارزترین مصداق آن ، اعتقادبه امامت به حق آن حضرت بیان شده است .

در روایت حمزه بن حمران چنین می خوانیم : قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَ مَا عِرْفَانُ حَقِّهِ قَالَ يَعْلَمُ أَنَّهُ إِمَامٌ

مُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ غَرِيبٌ شَهِيدٌ (همان)

یعنی بداند او امامي است كه اطاعتش از طرف خدا واجب است، او دور از وطن و شهيد است. هركس او را زيارت كند در حالى كه عارف به حق وى باشد.

همچنين امام باقر (عليه‏السلام) «گوش دادن به سخنان امام و اطاعت از او» را حق امام بر مردم مى‏شمارد.

( كافى، ج 1، ص 405)

بنابراین با توجه به فراوانی روایات و تعابیر خاص مذکور در آن ،می توان چنین گفت که زیارت امام رضا ع در بین ائمه از اهمیت خاصی برخوردار بوده و این اهمیت منحصر به زمان و شرائط خاصی نیست

در رابطه با 23 ذی القعده که معروف ، روز زیارتی آن حضرت می باشد هر چند روایتی در این زمینه وجود ندارد[1] اما برخی از بزرگان ، زیارت امام رضا ع را یکی از آداب خاص 23 ذی القعده ذکر کرده اند .

علامه ی مجلسی می گوید :

زیارت حضرت رضا علیه السلام در روزهای مقدس اسلامی افضل است ؛ خصوصا روزهایی که اختصاص به آن حضرت دارد. مثل روز ولادت (11 ذی القعده) و روز شهادت آن حضرت (مطابق مشهور آخر ماه صفر) سپس از کتاب اقبال مرحوم سید بن طاووس استحباب زیارت آن حضرت را در روز 23 ذی القعده (طبق روایتی روز شهادت آن حضرت) نیز نقل می کند و در پایان می نویسد : استحباب زیارت آن حضرت در ماه رجب گذشت (بحار الانوار جلد 99 صفحات 43 و 44) .چنانچه مرحوم محدث قمی روز 25 ذی القعده را نیز به این موارد ضمیمه کرده است.

قال سیدبن طاووس فی الاقبال :

و رایت فی بعض تصانیف اصحابنا العجم رضوان الله علیهم، انه یستحب ان یزار مولانا الرضا علیه السلام یوم ثالث وعشیرین من ذی القعده، من قرب او بعید. ببعض زیارته المعروفه او بما یکون کالزیاره من الروایه بذلک.

(الاقبال ج2 ص 22)

برخی از آداب زیارت:

برای زیارت ،آداب مختلفی ذکر شده که رعایت آنها موجب بهره بیشتر زائر از زیارت می شود .

برخی از این آداب عبارت است از :

1-با وضو باشد

2ـ غسل زیارت کند و این دعا را هنگام غسل (یا بعد از آن) بخواند:

«أللهُم اجْعَلْهُ لی نُوراً وَ طَهُوراً وَ حِرْزاً، وَ شِفاءً مِنْ کُل داء وَ آفَة وَ عاهَة، اَللهُم طَهرْ بِهِ قَلْبی، وَاشْرَحْ بِهِ صَدْری، و سَهلْ بِهِ أَمْرِی؛ به نام خداوند و به یارى خدا، پروردگارا آن را نور و پاکیزگى و نگهبان و شفاى از هر درد و آفت و عیب قرار بده! خداوندا با این غسل قلبم را نیز پاک کن و سینه ام را بگشاى و کارم را آسان گردان».(بحار الانوار ج 97 ص 129)

3ـ همان گونه که عالم بزرگوار «شهید اول» در کتاب دروس (بحارالانوار، جلد 97، صفحه 134 به نقل از دروس، جلد 2، صفحه 22) گفته است بر در حرم شریف بایستد و اذن دخول بطلبد و یا اذن دخولى که وارد شده است، را بخواند و با تفکر در عظمت و جلالت قدر صاحب مرقد شریف و توجه به این نکته که او کلامش را مى شنود و سلامش را جواب مى دهد و از جایگاه و موقعیت او باخبر است (چنان که در متن اذن دخول صراحت بر این مطالب وجود دارد) و با تدبر در لطف و محبتى که آنان به شیعیان و زائرانشان دارند و با تأمل در گناهان خویش و بى وفایى که با خلافکارى هاى خود در حق آنان کرده و خاطر شریفشان را آزرده ساخته، سعى در تحصیل رقت قلب و خضوع و انکسار دل و جارى شدن اشک، بنماید .

4ـ هنگامى که نگاهش به قبر مطهر افتاد، تکبیر بگوید و خدا را به عظمت یاد کند، چنان که در روایتى آمده است: هر کس پیش روى امام تکبیر و پس از زیارت «لا اِلهَ الا اللهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ» بگوید خشنودى بزرگ خدا نصیبش مى شود.( بصائرالدرجات، صفحه 312.)

5-خواندن دعاهای ماثور .در روایت است: عبدالرحیم قصیر مى گوید: وارد بر امام صادق (علیه السلام) شدم و گفتم: فدایت شوم از پیش خود دعایى اختراع کردم، فرمود: واگذار اختراع خود را!، هرگاه تو را حاجتى باشد پناه به حضرت رسول (صلى الله علیه وآله) بیاور و دو رکعت نماز بخوان و آن را به حضرتش هدیه کن.(کافى، جلد 3، صفحه 476، حدیث 1)

6ـ پس از زیارت، نماز زیارت بخواند که حداقل آن دو رکعت است و اگر در رکعت اول حمد و سوره یس و در رکعت دوم حمد و الرحمن را بخواند بهتر است، (بحارالانوار، جلد 98، صفحه 186. ظاهر آنچه در روایت آمده این است که این دو رکعت در زیارت هر یک از ائمه خوانده مى شود.) و چه بهتر که در بالاى سر به جا آورد( همان ) و بعد از نماز زیارت، براى امور دین و دنیایش دعا کند و سعى کند دعا را به دیگران تعمیم دهد که در این صورت به اجابت نزدیکتر است.