الجمعة 18 رَمَضان 1445 - جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳


حسنات عصر (شماره2)

از ویژگی های مؤلف «قاموس الرجال» دقت نظر، وسعت اطلاع و استفاده از منابع مختلف و توجه به تصحیفات و یافتن علل تصحیفات و توجه به اشتباهات بزرگان و علل اشتباه آنها است. ایشان در این جهات از افراد کم نظیر یا بی نظیرند، هم از لحاظ دقت نظر، هم از لحاظ آگاهی.

آقای حاج شیخ محمد تقی شوشتری اطلاع کامل از رجال شیعه دارد؛ مثلاً در فلان کتاب تاریخ، یا در فلان کتاب شعر و کتب ادبی دیگر به مطالبی برخورد کرده اند و به نکاتی دست یافته اند که تا تضلّع در رجال نباشد، توجه به آنها حاصل نمی شود.

ایشان در اثر کثرت تنبهات و کثرت احاطه ای که در علم رجال داشته اند، گاهی مطلب دور از ذهنی را از یک مطلب شعری یا یک مطلب تاریخی برای موضوع رجالی کشف کرده اند و برای مطالب رجالی به کار برده اند و این ابتکاری است که کمتر کسی دارد. ممکن است شخصی از استعداد و نبوغ بی نظیر برخوردار باشد، ولی اگر سنین متمادی کار نکرده باشد، نمی تواند بعضی از مشکلات و جهات مخفی را به دست بیاورد؛ مثلاً فرض کنید در باب حدود و دیات روایتی باشد که متضمن نکته ای متناسب با باب طهارت است. شخص فقیهی که به فقه احاطه دارد، می تواند بگوید که از این روایت برای فلان مطلب می توان سود جست؛ چون نقاط تاریک مسائل فقهی را می داند و می تواند بگوید که این روایت در غیر بابش ذکر شده و آن نقطه و نکته تاریک را می تواند روشن کند. ایشان چون در رجال سیر کرده و جهات تاریک و مبهم رجال را می داند، یک وقت در شعری مطلبی می یابد که متنبه می شود که این شعر آن نقطه تاریک را روشن می کند.

ایشان علاوه بر احاطه بسیار، فهم فوق العاده ای نیز دارند و از این احاطه و فهم هم استفاده های بسیار زیادی کرده اند.