عزت نفسِ اسراء اهل بیت علیهم السلام

عزت نفسِ

اسراء اهل بیت علیهم السلام

« و أُدْخِلَ عِيَالُ الْحُسَيْنِ علیه السلام عَلَى ابْنِ زِيَادٍ فَدَخَلَتْ زَيْنَبُ أُخْتُ الْحُسَيْنِ فِي جُمْلَتِهِمْ مُتَنَكِّرَةً وَ عَلَيْهَا أَرْذَلُ ثِيَابِهَا فَمَضَتْ حَتَّى جَلَسَتْ نَاحِيَةً مِنَ الْقَصْرِ وَ حَفَّتْ بِهَا إِمَاؤُهَا فَقَالَ ابْنُ زِيَادٍ مَنْ هَذِهِ الَّتِي انْحَازَتْ نَاحِيَةً وَ مَعَهَا نِسَاؤُهَا فَلَمْ تُجِبْهُ زَيْنَبُ فَأَعَادَ ثَانِيَةً وَ ثَالِثَةً يَسْأَلُ عَنْهَا فَقَالَ لَهُ بَعْضُ إِمَائِهَا هَذِهِ زَيْنَبُ بِنْتُ فَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ الله »

هنگامی که اهل بیت امام حسین علیه السلام وارد کاخ ابن زیاد شدند حضرت زینب علیهاالسلام در حالیکه پوشش و لباسهای کهنه و معمولی بر تن داشت بی اعتنا به ابن زیاد وارد کاخ شد. به گوشه ای ازکاخ رفته وکنیزان حضرت دور تا دور حضرت قرار داشتند. این زیاد گفت: این فرد چه کسی است که از سایر اسراء جدا شده و دور تا دور او را کنیزانش فراگرفته است. تا سه مرتبه این سوال را تکرار کرد که یکی از کنیزان ایشان گفت: این فرد زینب دختر فاطمه دختر پیامبر می باشد.

(الارشاد ص 228، لهوف ص 160 ،طبری ج 5 ص 457)

در عبارات فوق دو نکته قابل توجه است:

1- بی اعتنایی بانو عقیله کبری به دشمن. امام علیه السلام به آنان سفارش کرده بود که عزت نفس خود را حفظ کنند. «و لا تقولوا بألسنتکم ما ینقص من قدرکم» (نفس المهموم ص 335 ، معالی السبطین ج2 ص 25 ) از این رو اهل بیت علیهم السلام سعی داشتند با دشمن سخن نگویند و اگر هم در مواردی ناچار به سخن گفتن بوده اند یا به صورت کلام امری یا به عنوان نفرین و یا پاسخ دندان شکن به یاوه های دشمن بوده است.

مرحوم مفید می گوید: «و لم یکن علی بن الحسین علیه السلام یکلم احدا من القوم الذین معهم الراس فی الطریق کلمة حتی بلغوا فلما انتهوا الی باب یزید …» (ارشاد ص 230 ) امام سجاد علیه السلام در طول مسیر با هیچ یک از افرادی که سر های مطهر اصحاب امام حسین علیه السلام در اختیار داشتند صحبت نکردند.

همچنین ما این روحیه را در برخوردهای دیگر حضرت زینب علیهاالسلام در مقابل ابن زیاد مشاهده می کنیم.

مرحوم مفید چنین نقل می کند:

بعد از این که ابن زیاد لعین، حضرت را شناخت، چنین گفت:

قَالَ لَهَا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَحَكُمْ وَ قَتَلَكُمْ وَ أَكْذَبَ أُحْدُوثَتَكُمْ. «شکر خدایی را که شما را رسوا کرد و کشت و افسانه شما را دروغ نمود»

اما حضرت در مقابل این زخم زبان چنین پاسخ داد:

« فَقَالَتْ زَيْنَبُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَكْرَمَنَا بِنَبِيِّهِ مُحَمَّدٍ ص وَ طَهَّرَنَا مِنَ الرِّجْسِ تَطْهِيراً وَ إِنَّمَا يَفْتَضِحُ الْفَاسِقُ وَ يَكْذِبُ الْفَاجِرُ وَ هُوَ غَيْرُنَا وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ. ستایش خدای راست که ما را به وجود پیامبرش گرامی داشت و ما را از پلیدی پاک ساخت، به درستی که فاسق رسوا می شود و فاجر دروغ می گوید و او غیر از ماست و ستایش مخصوص خداست.»

در ادامه چنین می خوانیم:

«فَقَالَ ابْنُ زِيَادٍ كَيْفَ رَأَيْتِ فِعْلَ اللَّهِ بِأَهْلِ بَيْتِكِ. ابن زیاد گفت: رفتار خدا با برادر و خاندان خود را چگونه دیدی؟

قَالَتْ كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْقَتْلَ فَبَرَزُوا إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وَ سَيَجْمَعُ اللَّهُ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُمْ فَتُحَاجُّونَ إِلَيْهِ وَ تَخْتَصِمُونَ عِنْدَهُ. فَغَضِبَ ابْنُ زِيَاد (ارشاد ج2 ص 116) فرمود من جز نیکی ندیدم. اینان مردمی بودند که خداوند کشته شدن را برای آن ها مقرر فرموده بود و آنان نیز به آرامگاه خود شتافتند. ولی [بدان که] به زودی خدا میان تو و ایشان جمع می کند و تو را بازخواست می کند. پس نگران باش که در آن روز پیروزی از آن کیست؟ ای پسر مرجانه! مادرت به عزایت بنشیند.»

این حالت را در بزرگان دیگر نیز مشاهده می کنیم مانند زمانی که مسلم بن عقیل بر عبیدالله بن زیاد وارد شد و سلام نکرد. نیز هنگامی که یزید بن حصین الهمدانی بر عمر سعد وارد شد و سلام نکرد. وقتی عمر سعد پرسید چرا سلام نکردی، مگر من مسلمان نیستم؟ در پاسخش گفت: اگر مسلمان بودی به جنگ عترت پیامبر صلی الله علیه و آله نمی آمدی و آب را از آنان دریغ نمی کردی. بنابراین نمی توان به آنچه که در برخی از مقاتل نقل شده و با این روحیه اهل بیت منافات دارد و قابل توجیه و تأویل نیست، اعتماد کرد.

2- از جمله «فمضت حتی جلست ناحیه من القصر» روشن است که خاندان اطهار در مجلس ابن زیاد در قید و بند و زنجیر نبوده اند اما تعبیر مرحوم سید درباره مجلس یزید این است :«ثم ادخل ثقل الحسین علیه السلام و نساوءه و من تخلف من اهله علی یزید و هم مقرنون فی الحبال فلما وقفوا بين يدي و هم علي تلك الحال قال له علي بن الحسين عليهماالسلام: أنشدك الله يا يزيد، ما ظنك برسول الله صلي الله عليه و آله لو رآنا علي هذه الصفة. بعد از آن، سر نازنين امام حسين عليه السلام را با زنان و كودكان آن امام مبين، به مجلس يزيد بي دين بردند به هيئتي كه همه ي ايشان را به يك ريسمان بسته بودند و چون با آن حالت وارد مجلس يزيد شدند در مقابلش ايستادند و حضرت سجاد عليه السلام فرمود: اي يزيد تو را به خدا سوگند مي دهم به گمان تو اگر پيامبر صلی الله علیه و آله، ما را به اين هيئت ديدار نمايد چه مي كند؟»

منابع: الارشاد، بحار الانوار، لهوف، ثار الله