منع ماعون!
مرحوم آیت الله حاج سید احمد زنجانی در کتاب ارزشمند “أربعینیات” می نویسد:
نهَى رَسُولُ اللهِ: «أَنْ يَمْنَعَ أَحَدٌ الْمَاعُونَ وَ قَالَ: مَنْ مَنَعَ الْمَاعُونَ جَارَهُ، مَنَعَهُ اللهُ خَيْرَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ …» أمالی صدوق، ص429
یعنی در مناهی حضرت رسول اکرم (ص) هست که آن حضرت، نهی فرمود از اینکه کسی ماعون را منع کند و فرمود: هر کسی ماعون را از همسایه خود منع کند، خداوند نیز خیر خود را در روز قیامت از او منع و او را به خودش واگذار می کند؛ و هر کسی که او را به خودش واگذار کند، چه بد است حال او.
امّا ماعون چیست که منع آن از همسایه این خطرات را دارد؟ آن، عبارتست از چیزهایی که همسایه ها از یکدیگر عاریه می گیرند؛ از تبر و تیشه و دیگ و دیگچه و کاسه و کوزه و چراغ و لوله و سنگ و چاقو و بیل و پارو و انبر و جارو و جوال و ریسمان و تخته و نردبان و چپق و قلیان و کتاب و قرآن و قلم و قلمدان و منقل و زغالدان و سفره و نمکدان و سماور و استکان و قوری و قندان و سینی و چایدان و آفتابه و لگن. خلاصه از سوزن بگیر تا بالا؛ هر چه که رسماً از همسایه ها عاریه می گیرند و بلکه خمیرمایه و پنیرمایه که از یکدیگر قرض می کنند، آن هم داخل است؛ چون خمیر و آتش، مخصوصاً در روایت هست.
پس اگر تو را حاجتی به همسایه اتّفاق می افتاد، مثلاً کاسه یا کوزه به عاریت می خواستی و او نمی داد چگونه از او بدت می آمد و این کار را بر او بد می دانستی؛ اکنون که همسایه را احتیاج به تو افتاده، از تو فرشی یا ظرفی عاریه می خواهد اگر ندهی، از خودت هم بدت بیاید و این کار را بر خودت هم بد بدانی؛ پس بهانه نیاور و از اثرات شوم منع ماعون بترس.
حقّ همسایگی، شامل مسلمان و غیرمسلمان نیز هست؛ مثل حقّ اخوّت دینی نیست که اختصاص به برادران دینی داشته باشد؛ ولی به شرط اینکه او نیز در حفظ آن مسامحه نکرده و بعد از رفع حاجت، صحیح و سالم به صاحبش ردّ کند.
📚 اربعینیات؛ ص243
