وَ لَكَ فِي هَذَا اللَّيْلِ نَفَحَاتٌ وَ جَوَائِزُ وَ عَطَايَا وَ مَوَاهِبُ
وَ لَكَ فِي هَذَا اللَّيْلِ نَفَحَاتٌ وَ جَوَائِزُ وَ عَطَايَا وَ مَوَاهِبُ
و براى تو در اين شب لطف ها و جايزه ها و عطاها و بخشش هاست
ماه مبارک شعبان -که به نام ماه پیامبر «صلی الله علیه و آله» در روایات معرفی شده است- از ایام خاص سال بوده که در روایات بر اهمیت و ارزش آن سفارشات متعددی وجود دارد. در این میان برخی از ایام این ماه شریف مانند شب نیمه شعبان از اهمیت مضاعفی برخوردار است که این نکته مورد اتفاق شیعه و سنی می باشد. عظمت این ماه به حدی است که مطابق با روایتی؛ هنگامی که پیامبر «صلی الله علیه و آله» در این شب خواب بودند جبرییل نازل شد و ایشان را بیدار و به احیاء و عبادت توصیه نمودند. در روایت چنین آمده است :
شب نیمه شعباندر خواب بودم که جبرئیل بر من نازل شد و فرمود: اى محمّد در چنین شبى خوابیدهاى؟ گفتم: این شب چه شبى است؟
فرمود: شب نیمه شعبان است، برخیز! مرا بلند کرد و به بقیع برد، و سپس جبرئیل فرمود: سرت را بلند کن زیرا در این شبها درهاى رحمت خدا در آسمان به روى بندگان باز است، همچنین درِ رضوان، درِ آمرزش، درِ فضل، درِ توبه، درِ نعمت، درِ جود و سخاوت، درِ احسان باز است، خداوند به عدد پشمها و موهاى چرندگان در این شب گنهکاران را آزاد مىکند، پایان عمرها در این شب، تعیین مىگردد، رزقهاى یک سال در این شب تقسیم مىشود و حوادث یک سال در این شب معیّن مىگردد.
اى محمد! کسى که این شب را با تکبیر و تسبیح و تهلیل و دعا و نماز و قرائت قرآن و اطاعت و خضوع و استغفار بسر برد، بهشت منزل و سراى او است، و خداوند گناهان گذشته و آیندهاش را مىآمرزد … اى محمد! این شب را احیاء بگیر و به امت خود دستور بده آنها نیز این شب را احیاء بدارند، و با عمل به سوى خدا تقرب جویند، چرا که این شب شبى شریف است. [1]
در روایتی دیگر نقل شده است که امیرالمؤمنین علیه السلام از بیکاری و بی تفاوتی افراد در چهار شب تعجب می کرد:
عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ: كَانَ يُعْجِبُهُ أَنْ يُفَرِّغَ الرَّجُلُ أَرْبَعَ لَيَالٍ مِنَ السَّنَةِ- أَوَّلَ لَيْلَةٍ مِنْ رَجَبٍ وَ لَيْلَةَ النَّحْرِ وَ لَيْلَةَ الْفِطْرِ وَ لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَان[2]
در این میان یکی از اعمالی که در روایات بدان تاکید بسیار شده است احیاء این شب می باشد. مراد از احیاء این است که مومن همه یا بخشی از شب را بیدار مانده و به عبادت و دعا مشغول شود. مطابق با روایتی احیاء شب نیمه شبعان موجب احیاء قلب خواهد شد. رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: هرکس که شب عید و شب نیمه شعبان را زنده بدارد «لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ» قلب او در روزی که قلبها می میرد نخواهد مرد و هیچ گاه دل مرده نخواهد شد.[3] از این رو در روایات، ادعیه بسیار زیبا با مضامین عالی در ارتباط با شب نیمه شعبان وجود دارد. به عنوان نمونه دعای زیر از نظر می گذرد:
إِلَهِي تَعَرَّضَ لَكَ فِي هَذَا اللَّيْلِ الْمُتَعَرِّضُونَ وَ قَصَدَكَ الْقَاصِدُونَ وَ أَمَّلَ فَضْلَكَ وَ مَعْرُوفَكَ الطَّالِبُونَ
خدايا متعرضان خود را در اين شب به تو عرضه داشتند و قاصدان به درگاهت آمدند و طالبان آرزوى فضل و احسانت دارند
وَ لَكَ فِي هَذَا اللَّيْلِ نَفَحَاتٌ وَ جَوَائِزُ وَ عَطَايَا وَ مَوَاهِبُ
و براى تو در اين شب لطف ها و جايزه ها و عطاها و بخشش هاست
تَمُنُّ بِهَا عَلَى مَنْ تَشَاءُ مِنْ عِبَادِكَ وَ تَمْنَعُهَا مَنْ لَمْ تَسْبِقْ لَهُ الْعِنَايَةُ مِنْكَ
كه منت نهى بدانها به هر كه خواهى از بندگانت و آنها را از آنكه بدان اعتنايى نداشته اى باز دارى
وَ هَا أَنَا ذَا عُبَيْدُكَ الْفَقِيرُ إِلَيْكَ الْمُؤَمِّلُ فَضْلَكَ وَ مَعْرُوفَكَ
اكنون من اين بنده كوچك توام كه به تو آرزومندم از فضل و احسانت
فَإِنْ كُنْتَ يَا مَوْلاَيَ تَفَضَّلْتَ فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ عَلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ وَ عُدْتَ عَلَيْهِ بِعَائِدَةٍ مِنْ عَطْفِكَ
و اگر باشى تو اى مولاى من تفضل كنى در اين شب بر يكى از خلقت و عطا كنى به او جايزه اى از مهربانى خود
فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ الْخَيِّرِينَ الْفَاضِلِينَ
پس رحمت فرست بر محمد و آل محمد (صلی الله علیه و آله) كه پاك و پاكيزه و نيك و فاضلند
وَ جُدْ عَلَيَّ بِطَوْلِكَ وَ مَعْرُوفِكَ يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ
و بر من از فضل و احسانت ببخش اى پروردگار جهانيان
وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ وَ سَلَّمَ تَسْلِيماً
و درود و رحمت خدابر محمد (صلی الله علیه و آله) خاتم پيغمبران و آل او كه پاكيزه اند و سلام و تحيت فراوان باد
إِنَّ اللَّهَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ اللَّهُمَّ إِنِّي أَدْعُوكَ كَمَا أَمَرْتَ فَاسْتَجِبْ لِي كَمَا وَعَدْتَ إِنَّكَ لاَ تُخْلِفُ الْمِيعَادَ
زيرا خدا حميد و مجيد است بار خدايا من تو را مى خوانم همچنان كه امر فرمودى پس دعايم مستجاب كن همانطور كه وعده فرمودى زيرا كه تو خلف وعده نمى كنى
.
همچنین از دیگر اعمال مهم این شب زیارت امام حسین علیه السلام است . امام صادق علیه السّلام فرمود: هرکس دوست دارد پیامبران الهی را از نزدیک ملاقات کند؛ فَلْیَزُرْ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع فِی النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ؛ پس بر او لازم است تا در نیمه شعبان قبر حسین بن علی علیهما السّلام را زیارت کند؛ چرا که در چنین روزی ارواح پیامبران علیهم السّلام از خداوند متعال اجازه می گیرند تا به زیارت حسین علیه السّلام مشرف شوند که خداوند متعال هم به آنها اجازه می دهد.[4]از این رو بسیار مناسب است که در این شب ضمن اهتمام به احیاء این شب، زیارت امام حسین علیه السلام نیز شتافته و البته برای کسانی که زیارت از نزدیک مقدور نیست، مناسب است که سر به جانب آسمان بلند کند و زیارت کند آن حضرت را به این کلمات: “اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَبا عَبْدِاللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُاللّهِ وَ بَرَکاتُهُ.”
بدون شک انجام هر یک از اعمال شب نیمه شعبان از اموری است که می تواند ما را به محبت امام زمان علیه السلام نزدیک نماید. چه این که در روایتی از ایشان چنین نقل شده است : «فَيَعْمَلُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْكُمْ مَا يَقْرُبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنَا» هر یک از شما باید کاری کند که با آن به محبت ما نزدیک شود.[5]
