أیْنَ الرجبیّون
َرجَبٌ شَهرُ اللّه ِ الأصَبُّ يَصُبُّ اللّه ُ فِيهِ الرَّحمَةَ عَلى عِبادِهِ
ماه رجب به عنوان اولین ماه حرام ، جایگاه بسیار رفیعی در بین ماههای قمری داشته و این مهم را می توان از کمیت و کیفیت روایاتی که در این خصوص از اهل بیت علیهم السلام به ما رسیده است فهمید.
ماه رجب به عنوان اولین ماه حرام ، جایگاه بسیار رفیعی در بین ماههای قمری داشته و این مهم را می توان از کمیت و کیفیت روایاتی که در این خصوص از اهل بیت علیهم السلام به ما رسیده است فهمید.
یکی از شیوه های معمول تربیتی اهل بیت علیهم السلام این بوده است که ایام خاص و مهم در طول سال را مکرر به اصحاب خود گوشزد فرموده و آنها به انجام اعمال و مناسک خاص و مراقبت های مربوط به آن ایام تشویق می فرمودند.
در این بین ماه رجب به عنوان اولین ماه حرام و سرآغاز فصل عبادت و تقدم آن بر ماه شعبان المعظم و رمضان المبارک، جایگاه ویژه ای داشته و مضامین روایات وارده دراین خصوص گواه بر این مطلب می باشد .
در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چنین میخوانیم:
رجَبٌ شَهرُ اللّه ِ الأصَبُّ يَصُبُّ اللّه ُ فِيهِ الرَّحمَةَ عَلى عِبادِهِ . ماه بارش رحمت الهى است . خداوند در اين ماه رحمت خود را بربندگانش فرو مى ريزد.(عيون اخبارالرضا عليه السلام ، ج 2 ، ص 71 .بحار الانوار ج 93 ص 36).
در حکایتی دل نشین از پیامبر گرامی اسلام از زبان شخصی به نام ثوبان این چنین آمده است که: با رسول خدا(صلی الله علیه وآله) در قبرستان بودیم. حضرت ایستاد و گذشت و دوباره ایستاد. عرض کردم: یا رسول الله، چرا این گونه رفتار می کنید؟ پس آن حضرت گریه شدیدی کرد، ما هم گریه کردیم. آن گاه فرمود: ای ثوبان، صدای ناله اهل عذاب را شنیدم. بر آنها رحم کردم، دعا کردم و خداوند عذاب آنها را تخفیف داد. سپس فرمود: ای ثوبان! اگر کسانی از اهل این قبرستان، که در عذابند، یک روز از ماه رجب را روزه گرفته بودند و یک شب را تا صبح قیام می کردند و به عبادت می پرداختند، در قبرها معذب نمی شدند.
(بحار الانوار ج94ص 49).
علاوه بر آن ائمه اطهار علیهم السلام در مقام عمل نیز اهتمام ویژه ای به عبادت و دعا در این ماه داشته و شاهد بر این مطلب وجود دعاهای مأثوره از ایشان در این ماه می باشد که به عنوان مثال می توان به دعای امام زین العابدین علیه السلام در این ماه اشاره کرد.
همچنین نوع دیگری از اعمالی که بدان بسیار تاکید شده خواندن دعاهایی است که مشتمل بر مضامین بسیار عالی بوده و هر یک از آن مضامین روح انسان را جلا می بخشد و می تواند سرمشقی برای طی طریق بندگی و رسیدن به قرب الهی باشد .
به عنوان نمونه می توان به این دعای وارده از امام صادق علیه السلام اشاره کرد:
«اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ صَبْرَ الشَّاكِرِینَ لَكَ وَ عَمَلَ الْخَائِفِینَ مِنْكَ وَ یَقِینَ الْعَابِدِینَ لَكَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْعَلِىُّ الْعَظِیمُ وَ أَنَا عَبْدُكَ الْبَائِسُ الْفَقِیرُ أَنْتَ الْغَنِىُّ الْحَمِیدُ وَ أَنَا الْعَبْدُ الذَّلِیلُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْنُنْ بِغِنَاكَ عَلَى فَقْرِى وَ بِحِلْمِكَ عَلَى جَهْلِى وَ بِقُوَّتِكَ عَلَى ضَعْفِى یَا قَوِىُّ یَا عَزِیزُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَ اكْفِنِى مَا أَهَمَّنِى مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.»
لیله الرغائب :
از جمله شبهای بزرگ و با عظمت ماه رجب شب جمعه اول این ماه است.معروف به لیلة الرغائب، اعمال مخصوصی در این شب ذکر شده که به واسطه آن اعمال برکات و پاداش فراوان بر انسان سرازیر میشود.
رغائب جمع رغیبه است به معنی «امرٌ مرغوب فیه عکاء کثیر» یعنی شبی که در آن عطاها و مواهب فراوان بدست می آید در حدیث است شب جمعه اول این ماه احیاء و بیداری و نیایش فضیلت ویژه دارد و موجب دستیابی به عطایای ارزشمند حضرت پروردگار است، در حدیث است که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: ملائکه این شب را به این نام نهادند و محدثان در کتابهای دعا نمازی با کیفیت مخصوصی در این شب ذکر کرده اند که پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: هر کس این نماز را در این شب انجام دهد ثواب این نماز به نیکوترین صورت با روی خندان و درخشان و با زبانی فصیح در شب اول قبر در حضور این فرد ظاهر شود و به او می گوید: ای دوست من مژده می دهم تو را که از هر شدّت و سختی نجات یافتی، نمازگزار میگوید: تو کیستی که من تاکنون چنین صورتی زیبا با چنین جلوه ای ندیدم و سخنی شیرینتر از کلام تو نشنیده ام و بویی بهتر از بوی تو نبوئیدم در پاسخ میگوید: من همان نماز لیلة الرغائبم که شما انجام دادی. امشب آمده ام نزدت باشم تا حق را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود من در عرصه قیامت سایه بر سر تو خواهم افکند پس خوشحال باش که خیر از تو معدوم نخواهد شد.
کیفیت اعمال لیلة الرغائب:
روز پنج شنبه اول آن ماه روزه گرفته شود. چون شب جمعه شد مابین نماز مغرب و عشاء دوازده ركعت نماز اقامه شود كه هر دو ركعت به یك سلام ختم می شود و در هر ركعت یك مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، دوازده مرتبه سوره توحید خوانده شود. و چون دوازده ركعت به اتمام رسید، هفتاد بار ذكر” اللهم صل علی محمد النبی الامی و علی آله” گفته شود. پس از آن در سجده هفتاد بار ذكر “سبوح قدوس رب الملائكة والروح” گفته شود. پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذكر “رب اغفر وارحم و تجاوز عما تعلم انك انت العلی الاعظم” گفته شود. دوباره به سجده رفته و هفتاد مرتبه ذكر “سبوح قدوس رب الملائكة والروح” گفته شود. در اینجا می توان حاجت خود را از خدای متعال درخواست نمود. ان شاء الله به استجابت می رسد.
و خوب است که این اعمال به نیت رجا و امید رسیدن به رحمت الهی انجام شود.
