آداب مراسم و مجالس شادی اجتماعی
بسم الله الرحمن الرحیم
شادی در اسلام
اسلام دین فطرت است و به تمام نیازهای طبیعی و فطری انسان توجه دارد، پیروان خود را به شادی‌های مثبت و سازنده و امور مفرح، دعوت می نماید چرا که استفاده از امور مفرح در موقع مناسب و با رعایت حدود لازم، برای تجدید نشاط و کاستن از یک‌نواختی زندگی بسیار مؤثر است. مجالس جشن، یکی از بارزترین نمادهای شادی در جامعه انسانی است. اصل شادی در سبک زندگی اسلامی نه تنها مردود نیست بلکه یکی از نیازهای طبیعی و فطری انسان است. این مطلب هم در گفتار وهم در سیره و روش زندگی اولیای دین علیهم السلام به چشم می خورد. برپایی مجالس شادی و جشن، می‌تواند یکی از مصادیق ادخال سرور در قلب مومن باشد. امیرالمؤمنین علی ع میفرماید: هيچ كس در دلى شادماني‌اى به امانت نمی گذارد مگر اين كه خدا به‌سبب آن شادمانى، لطفى در جان وی به امانت می‌آفریند که هر گاه به‌او مصيبتى فرود آيد، آن لطف خدا به‌سوى او روان می‌گردد مانند روان شدن آب در سراشيبی و در كمال تندى تا آن مصيبت را از او دور كند چنانكه شتر غريب از جمع شتران رانده مىشود.
معیار غم و شادی
غم و شادی بستگی به معیار و ارزش هر فرد دارد. جشن و سرور واقعی برای یک مؤمن همان لحظه ای است که بر شیطان و نفس خود غلبه پیدا می کند و عزای او آن روزی است که به گناه مبتلا می شود. مواردی را نیز میتوان از معیارهای خاص شادی برشمرد مانند توفیق عبادت و اطاعت خداوند، دوری از معصیت و غفلت و تقوا، توفیق رعایت اخلاقیات فردی و بین فردی و هر گونه دگرگونی مثبت و معنوی در طول زندگی.
آفات مجالس جشن و شادی
برای انسان مومن مانند همه انسانها، شادی از اهداف میانی زندگی است، اما این هدف، وسیله را توجیه نمی‌کند و حاضر نیست از هر راهی و به هر قیمتی به شادی و سرور دست پیدا کند. نیاز به شادی چون نیازهای دیگر انسان، اگر مهار نشود و بی ضابطه باشد، به طور حتم، زیان‌هایی را به دنبال خواهد داشت، لذا باید مرز شادی‌ها و تفریحات سالم و مشروع، از شادی‌های ناروا روشن شود، و اگر مؤمنان از شرکت در بعضی مجالس شاد، خودداری می کنند به دلیل عدم رعایت شؤونات و ضوابط اسلامی در آن مجلس می باشد بنابراین نباید تصور شود که مؤمنان از شادی و تفریح می گریزند. گناه و غفلت و پرداختن به امور لغو و سرگرمی‌های غفلت بار، اسراف و .. از مهمترین این آفات است.
مرحله دوم: ملزومات مجالس جشن و شادی
برگزاری مجالس شادی و جشن، می تواند فرصتی خوب برای جلب رضایت الهی با نیتی خالصانه باشد. شاد کردن دل مومنان و زمینه سازی برای فریضه مهم صله رحم و اطعام و انفاق و نیت‌های دیگرِ خدایی، می‌تواند انگیزه‌های والا و معنوی یک مجلس شادی و سرور را تشکیل دهد؛ اما این مهم وقتی حاصل میشود که بایسته‌های این مسئله از منظر اسلام مورد توجه قرار گیرد. در اینجا ضمن برشماری ملزومات چنین مجالسی به این بایسته‌ها اشاره می کنیم.
شکر خدا و تشکر از برگزار کننده مجلس
شادی در اسلام تا آنجا اهمیت دارد که انسان در برابر کسی که او را شاد کرده مدیون میشود و باید حق او را بجا بیاورد! حضرت امام سجاد علیه السلام در مورد حق کسی که انسان را شاد کرده می فرماید: و امّا حقّ كسى كه خداوند بوسيله او و توانايىاش تو را شاد نموده پس اگر او قصد شاد نمودن تو را داشته نخست خداى را سپاس بگزاری و آنگاه به اندازه شايستگىاش، با پاداش دادن، از او قدردانى كنی و نيك‌آغازى او را تلافى كنى و در صدد جبران [كار] او باشى و چنانچه قصد شاد نمودن تو را نداشت خدا را سپاس بگزارى و از او تشكّر كنى و بدانى كه اين شاد شدن تو از اوست و اين شادمانى مخصوص توست و او را از آن رو كه سببى از اسباب نعمتهاى خداوند است دوستش بدارى و از اين پس نيك‌خواه او باشى؛ چرا كه اسباب نعمتها در هر كجا كه باشند و اگر چه قصدى نداشته باشند، خير و بركت هستند؛ و لا قوّة الّا باللَّه.
شوخی
شوخی از ملزومات مجالس جشن و شادی است اما باید توجه داشت که انسانها از نظر تحمل شوخي يكسان نيستند. بعضي ظرفيت لازم براي مزاح ندارند، در نتيجه شوخي به جاي دلشادكردن، كينه و كدورت مي آورد و به جاي غم‌زدايي، اندوه‌زا مي شود. از سوي ديگر، افراط در هر چيز، حتي خنديدن و خنداندن و شوخي و لطيفه گويي ناپسند است و آثار سوء و عوارض تلخ دارد. اگر در تعاليم ديني از «مزاح» نهي شده يا از «كثرت مزاح» مذمت شده است، براي پيشگيري از همين عوارض است. اسلام، شوخی را تا زمانی تأیید کرده است که با گناه دیگری مانند تحقیر و تمسخر و افترا و غیبت یا امور خلاف ادب مانند سبکی و قهقه و مسخرگی همراه نباشد.
شادی
در سبک زندگی اسلامی هر چیزی که انسان را از یاد خداوند باز دارد و به منجلاب غفلت و تباهی و شقاوت دنیا و آخرت کشانده، اصالت انسانیت او را تباه سازد، مردود است. شادی و برپایی مجالس سرور نیز در همین راستا و با همین محک ارزش‌گزاری میشود. اگر موجب غفلت از یاد خدا نبوده و بلکه با رعایت موازین شرعی و ایمانی و اخلاقی، زمینه‌ساز آرامش فکری و روانی در عبادت و اطاعت گردد، مورد تایید و بلکه سفارش است چنانکه در سیره آن بزرگواران برگزاری مجالسی که موجب شادی و سرور در دل مومنان می‌گردید، مشاهده می شود.
اما از سوی دیگر اگر همین مجالس، با توجیه خنده دارِ «یک شب که هزار شب نمی‌شود!» آمیخته با گناه و غفلت و بی توجهی به خدا و رضایت او بر پا گردد و جولانگاهی برای شیطان و شیطان صفتان باشد، به شدت مورد نهی است. همچنین شادی انسان مومن باید از لهو نیز به دور باشد؛ یعنی هر کاری که با شان و عزت ایمانی او منافات دارد.
خنده با تبسم
تبسم، بهترین نشانه شادی و نشاط است. چهره رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) نیز هنگام دیدار یاران بیش از دیگران شاداب و خندان می‌نمود و گاه چنان می‌خندید که دندان‌های مبارکش نمایان می‌شد. هم کلام خویش را با تبسم می‌آمیخت و هم چهره‌ای خندان داشت و هم به چهره دیگران لبخند می‌زد. بیش از همه لبخند داشت و بر روی یارانش لبخند می‌زد.
پوشش و ظاهر شادمانه
يكي از عوامل نشاط آور، استفاده از بوی خوش است. انسان با استشمام بوی خوش، نيرويی تازه می‌گيرد و به دیگران نیز انرژی مثبت القا می‌کند. عطر زدن از سنت های پسنديده‌ای است كه اسلام بر آن تاكيد كرده است. امام صادق(ع) می‌فرمايد: رسول خدا(ص) برای بوی خوش، بيشتر از خوراكش خرج می‌كرد. نیز رنگ‌ها می‌توانند بيان گر خلق و خو و احساسات و حالات دروني انسان باشند. معمولا در جشن ها و عروسی‌ها از لباس سفيد استفاده می‌كنند كه پيام آور شادی، نشاط ومحبت است. اسلام به پوشيدن لباس هاي روشن، به ويژه سفيد، توجه زيادی مبذول داشته است. امام باقر(ع) می‌فرمايد: هيچ لباسی بهتر از لباس سفيد نيست.
بایسته های مجلس عروسی
از حضرت امام صادق (عليه السلام) نقل شده: خداوند خانه ای كه در آن عروس و عروسی هست را دوست دارد و خانه ای كه در آن طلاق رخ می‌دهد را دوست ندارد. متأسفانه در عصر حاضر پیرایه‌ها و وصله‌های ناهمگونی بر این کار خداپسندانه یعنی ازدواج، زده شده است، از جمله ولخرجی‌ها و تشریفات عقد و عروسی و… که گاه سرسام‌آور و تکان‌دهنده است. نحوه برگزاری مراسم عروسی دختر پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و توصیه‌های پیشوایان دین علیهم‌السّلام در این زمینه می تواند بسیار راهگشا باشد. برای اجرای مراسمی بدون گناه لازم است برنامه ریزی درست و دقیقی از قبل انجام شود. اگر اولویت شخص بر جلب رضایت خداوند باشد، خدای متعال نیز توفیق این برنامه ریزی‌ها و قدرت تشخیص درست مسائل را در اختیار وی خواهد گذاشت.
