استفتائات عزاداری
عزاداری مطلوب
س1. عزاداری مطلوب برای اهل‌بیت چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
ج: عزاداری برای حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام و سایر بزرگوارنی که در کربلا به شهادت رسیدند در شکل‌گیری اعتقادات مردم تأثیر زیادی دارد لذا باید به‌گونه‌ای عمل شود که مرضی حضرات معصومین علیهم‌السلام باشد. نحوه عزاداری در زمان‌ها و مکانهای مختلف با در نظر گرفتن عرف تعیین می‌شود. منبر و مجلس حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام مکان آموزش افراد است و قسمت مهمی از اعتقادات مردم از همین مطالب اهل منبر و اشعاری که خوانده می‌شود، شکل می‌گیرد و لذا باید در انتخاب مطالب مستند و اشعار، دقت بیشتری شود و جنبه هدایتگری و اصلاح برای جامعه مدنظر قرار گیرد. تسامح در گفتن مطالب غیر متقن و یا خواندن اشعار صحیح نیست. عمده در برگزاری مجالس اهل‌بیت علیهم‌السلام اصلاح نیت است که باید تلاش کنیم ان شاء الله عملمان همراه با اخلاص باشد.
سینه‌زنی
س2. دليل شرعی سينه زدن در عزاداری ائمه (علیهم‌السلام) چیست؟
ج: از مصادیق جزع در مصیبت اهل‌بیت علیهم‌السلام و تعظیم شعائر دین است که استحباب دارد.
شور زنی
س3. در هیئت‌ها گاهی با ریتم تند سینه می‌زنند و این حالت را شور می‌نامند. آیا این کار جایز است؟
ج: اگر شأن مجلس عزا حفظ شود مانعی ندارد.
برهنه شدن هنگام سینه‌زنی
س4. آيا برهنه شدن مردان در مراسم سینه‌زنی كه گاه در معرض ديد زنان انجام می‌گیرد، جايز است؟
ج: درصورتی‌که در معرض ديد نامحرمان نباشد، اشكال ندارد.
هروله کردن
س5. حکم بالا و پایین پریدن در سینه‌زنی یا همان هروله کردن چیست؟
ج: به‌گونه‌ای نباشد که موجب خروج از هیأت عزادار شود.
لطمه زنی و قمه‌زنی
س6. با توجه به روایت « قَدْ شَقَقْنَ الْجُيُوبَ وَ لَطَمْنَ الْخُدُودَ الْفَاطِمِيَّاتُ عَلَى الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ علیه‌السلام وَ عَلَى مِثْلِهِ تُلْطَمُ الْخُدُودُ وَ تُشَقُّ الْجُيُوبُ » آیا قمه‌زنی و لطمه زنی برای عزاداری حضرت سیدالشهداء (علیه‌السلام) عامل قبولی و افزایش فضیلت عزاداری است؟ اگر لطمه زنی باعث خونریزی و زخم آشکار در بدن شود چه حکمی دارد؟ اگر لطمه زدن باعث نجاست هیئت و یا مسجد شود، چطور؟
ج: برگزاری مراسم عزای اهل‌بیت و حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام از افضل قربات الی الله، و تعظیم شعائر الله است. مصادیق عزا نیز به‌خودی‌خود جایز است. البته چنانچه با در نظر گرفتن شرايط زمان، مكان و… عناويني همچون هتك به‌نوعی از عزاداري‌ها صادق باشد، این‌گونه امور جايز نخواهد بود. همچنین اگر قانونی در این زمینه وجود دارد رعایت آن بنا بر احتیاط، لازم است.
درهرصورت توجه شود این امور نباید موجب نجاست مسجد یا انجام نماز با طهارت عذریه شود.
موارد کراهت گریه
س7. گریه کردن در چه مواردی مکروه است؟
ج: هر گریه‌ای مکروه است مگر گریه برای مصیبت حضرت سیدالشهداء و بقیه معصومین علیهم‌السلام و گریه از خشیت خداوند و برای مرگ مؤمن (مخصوصاً نزدیکان انسان) و هنگامی‌که غم درون انسان را فرامی‌گیرد و مانند آن.
اقامه عزا برای غیر امام حسین (علیه‌السلام)
س8. با توجه به حدیث «كُلُّ الْجَزَعِ وَ الْبُكَاءِ مَكْرُوهٌ سِوَى الْجَزَعِ وَ الْبُكَاءِ عَلَى الْحُسَيْنِ علیه‌السلام» آیا برگزاری مجالس و دسته‌های عزاداری، ذکر مصیبت و گریه کردن برای دیگر ائمه(علیهم‌السلام) و حضرت فاطمه زهرا(سلام‌الله علیها) مطلوب است؟ آیا برگزاری دهه‌های عزاداری که سابقه نداشته مصداق بدعت است؟
ج: هر کاری که با توجه به شرایط مکانی و زمانی موجب تقویت شعائر الهی، تقویت دین و ارزش‌های دینی شود مستحب است و استثنای جزع بر امام حسین(علیه السلام) به نکته تعظیم شعائر بوده است.
ازجمله این شعائر، تقویت یاد و نام اهل‌بیت علیهم‌السلام در دل و جان است و به‌هیچ وجهسوگواری برای اهل بیت علیهم السلام که برای تعظیم مقام شامخ حضرات است، مصداق بدعت نیست.
درهرحال باید ظرفیت‌های مجالس محدود برای عزاداری با ظرفیت کل جامعه برای این امر خلط نشود. در عزاداری عمومی باید ظرفیت‌های عموم مؤمنین و محبین اهل‌بیت علیهم‌السلام لحاظ گردد چراکه اگر برای تمام مناسبت‌ها به‌صورت عمومی و گسترده، مردم را به تعطیلی امور و اشتغال به عزاداری سوق دهیم بسیاری نخواهند توانست حرمت عزاداری‌ها را حفظ کنند و تدریجاً باعث کم‌اهمیت شدن همه عزاداری‌ها حتی سست شدن مسلمات می‌شود.
استفاده از افکت‌های صدا برای عزاداری
س9. حکم استفاده از افکت‌های صدا در هیأت‌های مذهبی که به‌واسطه ایجاد حجم و تکرار و … باعث به وجود آمدن هیجان در اشخاص می‌شود و در مواردی انسان را از حالت طبیعی خارج می‌کند، چیست؟
ج: اگر طرب‌آور باشد و انسان را از اعتدال خارج کند و موجب سبک عقلی شود یا عرفاً موجب وهن و هتک حضرات معصومین یا مجلس اهل‌بیت علیهم‌السلام شود، استفاده از آن و گوش دادن به آن حرام است و در غیر این صورت نیز سزاوار است مداحی و عزای ائمه اطهار(علیهم‌السلام) شایسته شأن ایشان باشد.
خواندن اشعار و سبک‌های دور از شأن ائمه(علیهم‌السلام)
س10. آیا خواندن اشعار و سبک‌هایی که در آن شأن ائمه (علیهم‌السلام) رعایت نمی‌شود یا گفتن جملات ناشایست که عرف جامعه آن را برای عزاداری نمی‌پسندد، جایز است؟
ج: ازاین‌گونه جملات ناشایست اجتناب شود و اگر –نعوذ بالله- موجب هتک حضرات معصومین یا مجلس اهل‌بیت علیهم‌السلام شود، حرام است.
شایسته است مؤمنین به نحو اتم و اکمل شأن مجلس عزا را رعایت کنند و از انجام هر کاری که در آن شائبه سوءبرداشت یا سوءاستفاده دیگران باشد، اجتناب نمایند و عزاداری حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام را که از بهترین عبادات است، به شکل سنتی همراه با استفاده از مضامین پرمحتوا برگزار نمایند.
گوش کردن روضه در اعیاد مذهبی
س11. برخی مداحان در پایان مداحی در مجالس مولودی ذکر مصیبت می خوانند، آیا این کار اشکال دارد؟ گوش دادن به روضه و یا مداحی سینه‌زنی در ایام عید یا ولادت ائمه علیهم‌السلام چطور؟
ج: سزاوار است این ایام، به مدح و ذکر مناقب حضرات و بیان سیره ایشان بپردازند مگر مجلس، اقتضای خاصی داشته باشد که به روضه مختصری اکتفا شود.
برگزاري عزاداري در مسجد
س12. آيا عزادارى و سینه‌زنی امام حسين (علیه‌السلام) را مى‌توان در مسجد برپا نمود؟
ج: جایز است و البته نباید مانع نمازخواندن باشد.
شركت نكردن در عزاي امام حسين علیه‌السلام
س13. آيا شرکت در عزادارى حضرت اباعبدالله الحسين علیه‌السلام واجب است؟ اگر كسى در این‌گونه مجالس شركت نكند، معصيت کرده است؟
ج: شركت نكردن در این مجالس اگر از روى انکار عزاداری باشد، جايز نيست.
شرکت دادن غیر مسلمان در عزاداری
س14. آیا شرکت دادن پیروان سایر ادیان و مذاهب در مجلس امام حسین(علیه‌السلام) جایز است؟
ج: جایز است.
اربعین امام حسین و سائر ائمه
س15. آيا گرفتن مراسم چهلم براي امام حسين (علیه‌السلام) جزء شعائر است؟ آیا می‌توان برای دیگر معصومین هم مراسم اربعین برگزار کرد؟
ج: هر مراسمی که جهت ذکر فضائل و مصائب حضرات معصومین علیهم‌السلام باشد و مفسده خاصی نداشته باشد، از موارد تعظیم شعائر و عالی‌ترین عبادات است. برای دیگر معصومین زیارت اربعینی وارد نشده ولی به طور کلی مجلس ذکر فضائل و مصائب اهل‌بیت علیهم‌السلام مطلوب شرع مقدس است.
استفاده از آلات موسیقی در عزاداری
س16. استفاده از آلات موسیقی در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟
ج: اگر نوعاً مطرب باشد جایز نیست و در غیر این صورت نیز از اموری که در شأن اهل‌بیت (علیهم‌السلام) نیست اجتناب شود و سزاوار است مراسم عزاداری به شکلی که از سابق مرسوم بوده است برگزار شود.
لعن دشمنان اهل‌بیت در مجالس
س17. عده‌اي در مساجد و محافل مذهبي، دشمنان اهل‌بیت (علیهم‌السلام) را با صداي بلند نام مي‌برند و لعن مي‌كنند. آیا این کار در این زمان جایز است؟
ج: عشق و ارادت به اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و تبري و بيزاري جستن از دشمنان آنها از اركان اساسي دين مي‌باشد، ولی هر کاری که موجب فتنه یا تضعیف تشیع شود حرام است.
تعریف خواب در مراسم عزاداری
س18. آیا تعریف نمودن خواب در منبر و هنگام مداحی صحیح است؟ آیا به‌طور کل، خواب می‌تواند مبنای استناد در این موارد قرار بگیرد؟
ج: خواب حجیت شرعی ندارد. البته در ظرفی که امر مسلّمی با توجه به منبع غنی کتاب خدا و روایات شریفه معصومین علیهم‌السلام مورد استناد قرار می‌گیرد، مانعی ندارد فی‌الجمله خوابی در مقام تأیید ذکر شود.
مراسم عزاداری بدون سخنرانی
س19. آیا جایز است برای برگزاری هیئت، از روحانی و منبری استفاده نکرد و فقط به دعوت از مداح اکتفا نمود؟
ج : برگزاری مجالس بدون روحانی و سخنرانی، منشأ و مقدمه راهی است که باعث دور نگه داشتن مردم از تعالیم اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌شود. منبر و مجلس حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام مکان آموزش افراد است و قسمت مهمی از اعتقادات مردم به همین تبلیغات اهل منبر مرتبط است.
گِل مالیدن و پابرهنه شدن در عزاداری
س20. بعضی از عزاداران روز عاشورا لباس خود را گِلی می‌کنند و کفش از پا درمی‌آورند. این اعمال چه حکمی دارد؟
ج : مانعي ندارد بلکه از مصادیق تعظیم شعائر و مستحب است.
گریبان چاک دادن
س21. حكم چاک دادن گریبان در عزاداری امام حسین علیه‌السلام چیست؟
ج : مانعي ندارد.
اظهار تذلل در عزاداری با تقلید صدای حیوانات
س22. آیا تقلید از صدای حیوانات مانند سگ و … برای نشان دادن خضوع و خشوع در برابر اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در مجلس عزاداری جایز است؟
ج : خضوع و خشوع در مقابل اهل‌بیت علیه‌السلام امری پسندیده است ولی این‌گونه امور که با کرامت عزادار، تناسب ندارد شایسته و زیبا نیست.
تمسخر عزاداری توسط اهالی منطقه
س23. در منطقه‌ای زندگی می‌کنیم که با عزاداری و نمادهای آن بیگانه هستند. اگر تشکیل هیئت و راه انداختن دسته عزا، باعث وهن عزاداری و تمسخر اهالی منطقه شود چه حکمی دارد؟
ج: انجام عزاداری با رعایت شؤون اسلامی و مدنظر قرار دادن جوانب عرفی آن نه‌تنها موجب تمسخر نمی‌گردد بلکه یکی از راه‌های تبلیغ دین و نشر تعالیم و معارف ائمه معصومین علیهم‌السلام است. به‌هرحال اگر آداب منطقه به‌گونه‌ای باشد که شکل خاصی از عزاداری موجب وهن دین شود باید از آن پرهیز کرد و مجالس عزا را در مساجد و حسینیه‌ها و مانند آن برگزار کرد.
ریا و تباکی در عزاداری
س24. آیا گریه بلند و یا سینه‌زنی محکم، اگر به قصد ریا باشد باعث بطلان عزاداری می‌گردد؟ اگر به قصد تباکی یا گریاندن دیگران باشد، چطور؟
ج : ريا در هيچ عملي جایز نيست ولي تباكي در عزاداري ريا نيست.
تلاش برای حضور حداکثری در مجلس عزا
س25. آيا اگر اعضای یک هیئت عزاداری بخواهند که مراسم جمعیت بیشتری داشته باشد، اشکال دارد؟ آیا این کار باعث لطمه به خلوص در انجام این امر می‌شود؟
ج : تلاش در جهت باشکوه برگزار کردن مجالس عزاداری و ذکر مناقب اهل‌بیت علیهم‌السلام با اخلاص تنافی ندارد. بله اگر انگیزه دیگری که خدایی نیست در بین باشد با خلوص نیت تنافی دارد.
آیین‌ها و نمادها
تشیع نمادین در عزاداری‌ها
س26. در شام غریبان حضرت زهرا(علیها‌السلام)، مراسم تشییع نمادین آن مظلومه در بسیاری از نقاط کشور برگزار می‌شود، آیا ترویج این مراسم و برگزاری آن برای ائمه اطهار (علیهم‌السلام) نیز مطلوب است؟
ج: تعظیم مقام شامخ اهل‌بیت علیهم السلام و اقامه عزای ایشان و برانگیختن عواطف امری نیکوست که درگذر زمان به شکل‌های مختلفی انجام می پذیرد ولی شایسته است دقت لازم صورت گیرد تا شبهه خلط با مسائل اصلی و مستند بودن چنین مراسم‌هایی به شرع و وجود نص خاصی بر این نحوه عزاداری -ولو درگذر زمان- به وجود نیاید.
ساخت مجسمه شهدای کربلا
س27. در بعضی مناطق مرسوم است که در ایام محرم اقدام به ساختن مجسمه برجسته شهدای کربلا و بانوان قافله امام حسین علیه‌السلام بدون طرح صورت می‌نمایند. با توجه به نهی روایات از ساخت مجسمه و با عنایت به اینکه دشمنان، شیعه را متهم به خرافه گرایی می‌کنند، حکم این عمل چگونه خواهد بود؟
ج: ساختن مجسمه چیزی که دارای روح است حرام است و استفاده از آن هم شایسته نیست.
پیراهن مشکی در عزای حضرت سیدالشهداء (علیه‌السلام)
س28. آیا پیراهن مشکی برای عزای امام حسین(علیه‌السلام) استحباب دارد؟
ج: پوشیدن لباس سیاه اگرچه در بعضی از روایات نهی شده است و مشهور آن را مکروه می‌دانند ولی عزاداری حضرت سیدالشهدا علیه السلام و مظاهر مرتبط به آن از اهم شعائر دینی است و کراهت مشکی پوشیدن در این فرض ثابت نیست بلکه اگر عرفا بدون سیاه‌پوشی، هیأت عزادار معلوم نشود پوشیدن آن استحباب هم دارد.
برداشتن علم در دسته‌جات
س29. حکم بلند کردن و حرکت دادن علم‌های بزرگی که مرسوم است جلوی دسته عزاداری حرکت می‌کند، چیست؟
ج: ذاتاً جایز است ولی توجه شود که تمامی حرکت‌هایی به عنوان عزاداری انجام می شود در مسیر نشان دادن حزن و اندوه و تعظیم یاد و نام اهل‌بیت علیهم‌السلام باشد و خدایی نکرده انگیزه‌های شخصی از قبیل چشم و هم‌چشمی‌ها و خودنمایی در کار نباشد، که خسارت عظیم به دنبال دارد.
تعزیه‌خوانی
س30. اجرای تعزیه و یا شبیه‌خوانی چه حکمی دارد؟
ج: اگر در انتخاب متون، اشخاص و برنامه‌ها به‌گونه‌ای عمل گردد كه شأن حضرات علیهم‌السلام حفظ شود و موجب هتك نباشد و کذبی هم گفته نشود ذاتاً مانعی ندارد. البته احتیاط مستحب آن است حتی در چنین برنامه‌هایی لباس جنس مخالف پوشیده نشود.
بازی کردن نقش زن در تعزیه
س31. پوشیدن حجاب و چادر توسط مردان برای ایفای نقش زنان کاروان حسینی علیه السلام در تعزیه ها چه حکمی دارد؟
ج : احتیاط مستحب در ترک تلبس به لباس جنس مخالف است.
تبرّک به پرچم حضرت سیدالشهداء (علیه‌السلام)
س32. يكي از زوار امام حسین (علیه‌السلام) پرچمي را از حرم مطهر حضرت از باب تيمّن و تبرك آورده است. دوستداران اهل‌بیت (علیهم‌السلام) براي زيارت اين پرچم مقدس از ديگر مناطق به اين منطقه مي‌آيند. آیا این کار شرعاً اشکال ندارد؟
ج: پرچم منسوب به بارگاه ملكوتي حضرت امام حسين (علیه‌السلام) از قداست خاصي برخوردار است و تيمّن و تبرّك به آن صحيح است، البته افزودن مراسم يا سنن خاص به تيمّن و تبرّك شایسته نیست.
روشن کردن شمع در مراسم عزاداری
س33. روشن نمودن شمع در مراسم عزاداري اهل‌بیت (علیهم‌السلام) چه حكمي دارد؟
ج: اشکالی ندارد.
طلاکاری علم‌های عزاداري
س34. آیا طلاکاری علم‌های عزاداری برای تزیین، اشکال شرعی دارد؟
ج: نمادهای عزا به‌گونه‌ای باشد که نه‌تنها انسان را به خود مشغول نسازد بلکه موجب حالت حزن و اندوه از این مصیبت عظیم گردد.
ساختن ماکت حرم اهل‌بیت (علیهم‌السلام)
س35. آیا ساختن ماکت حرم اهل‌بیت (علیهم‌السلام ) برای زیارت آن جایز است؟
ج : حرم اهل‌بیت علیهم‌السلام جایگاهی ویژه و برخوردار از قداست خاصی است که مکانهای مشابه آن چنین اثری را ندارد لذا شایسته است از انجام این کارها، که موجب اشتباه می‌گردد اجتناب شود.
استفاده از تمثال اهل‌بیت(علیهم‌السلام)
س36. استفاده تمثال مبارک ائمه معصومين (علیهم‌السلام) چه حکمی دارد؟
ج : اگر نسبت قطعیه داده شود جایز نیست ولی اگر برای این باشد که به یاد حضرات معصومین علیهم‌السلام باشند و چنین تصاویری موجب وهن آن ذوات مقدسه نشود جایز است.
واجبات و عزاداری
فوت واجبات به سبب عزاداری
س37. اگر عزاداری باعث فوت واجبات مانند نماز صبح از مکلف شود آیا ترک این عزاداری افضل از اقامه آن است؟
ج: اگر حد اعتدال رعایت شود می‌توان در مجلس عزا شرکت کرد و نماز هم فوت نشود ولی اگر در شیوه خاصی از عزاداری، احتمال عقلایی فوت نماز برود، شخص معذور نخواهد بود.
گریه کردن بر امام حسین(علیه‌السلام) در نماز
س38. گریه کردن بر امام حسین (علیه‌السلام) در حال نماز چه حکمی دارد؟
ج: به نظر معظم له گریه کردن مبطل نماز نیست ولی احتیاط مستحب در ترک آن است.
هم‌زمانی نماز جماعت با ادامه عزادارى
س39. آيا نماز جماعت اوّل وقت مهم‌تر است يا ادامه عزادارى امام حسين- علیه‌السلام-؟
ج: بهتر است تا محذوری نباشد نماز اول وقت ترک نشود بلکه مراسم عزا قبل یا بعد از نماز برگزار شود.
برگزاری مجلس زنانه بدون اذن شوهر
س40. برپا كردن مجالس عزادارى یا جشن اهل‌بیت (علیهم‌السلام) توسط خانم ها بدون اذن شوهر جايز است؟
ج: اگر مستلزم تصرف در منزل یا دیگر اموال شوهر باشد، بدون احراز رضایت وی جایز نیست.
گناه کردن در ایام شهادت ائمه (علیهم‌السلام)
س41. آيا حرمت گناه كردن در ماه‌هاي حرام و ایام شهادت ائمه معصومین (علیهم‌السلام) بیشتر از ایام عادی است؟
ج: احتمال آن وجود دارد . درهرصورت اگر معصیت سبب هتک مکان یا زمان مقدسی هم شود، سخط بیشتر خداوند را به دنبال دارد.
آزار همسایه‌ها به سبب برگزاری عزاداری
س42. اگر عزاداری امام حسین(علیه‌السلام) باعث ضایع شدن حق دیگران شود برای مثال صدای بلندگوها دیگران را اذیت کند یا نصب چادر برای تکیه و دسته عزاداری و… باعث بسته شدن خیابان شود چه حکمی دارد؟
ج: اگر اصل عزاداری با حق دیگران منافات داشته باشد عزاداری مقدم است ولی اگر کیفیت خاصی از عزاداری موجب اذیت دیگران شود جایز نیست مگر از برگزار نشدن این کیفیت هم عده‌ی دیگر اذیت شوند که باب تزاحم است و حقوق اکثریت مقدم است. در هر صورت شایسته است حتی‌الامکان عزاداری به‌گونه‌ای برگزار شود که نارضایتی کسی را به دنبال نداشته باشد.
ایستگاه صلواتی و پذیرایی از عزاداران
س43. بعضی از مؤمنین در ایام ولادت و شهادت ائمه اطهار(علیهم‌السلام) با گذاردن سماور و چای و دادن غذای نذری در کوچه و بازار و خیابان از عزاداران و مؤمنین پذیرایی می‌نمایند. آیا اگر این کار باعث اشکال در عبور و مرور و … شود، شرعاً اشکال دارد؟
ج: اگر موجب سدّ معبری که مردم به آن رضایت ندارند نشود، بلامانع است. ولی اگر از برگزار شدن این شکل، عده‌ای اذیت شوند و از برگزار نشدن آن هم عده دیگر اذیت شوند باب تزاحم است و حقوق اکثریت مقدم است. البته چه نیکوست شیوه عزاداری به‌گونه‌ای ای باشد که تا آنجا که امکان دارد موجب نارضایتی کسی نشود.
قابل ذکر است که مراد از اذیت، اذیت شدنی است که شخص به صورت متعارف اذیت می شود یا قصد اذیت کردن وی وجود دارد نه اینکه شخص بدون اینکه قصد اذیت او درمیان باشد به صورت غیر متعارف اذیت شود.
استفاده از اموال دولتی برای مراسم مذهبی
س44. استفاده از بیت‌المال در برگزاری مراسم مذهبی برای مثال ریسه‌هایی که با سیم‌کشی از تیرهای برق برای چراغانی خیابان نصب می‌شود چه حکمی دارد؟ اگر این مراسم توسط ادارات دولتی برگزار شود چطور؟
ج: جواز استفاده از اموال دولتی تابع اجازه مسؤول مربوطه در راستای قانون است.
مداحی زنان
س45. اگر خانمی مداحی کند و نامحرم صدای وی را بشنود، چه حکمی دارد؟ آیا خواندن مولودی توسط بانوان و دست زدن اشکالی دارد؟
ج : اگر به‌گونه‌ای باشد که نوعاً موجب التذاذ شهوانی می‌شود حرام است. در غیر این صورت هم شایسته است رعایت شود.
گریه بانوان با صدای بلند
س46. آيا گریه بانوان با صدای بلند با توجه به حضور نامحرم در مراسم عزاداری اهل‌بیت (علیهم‌السلام) جایز است؟
ج : ذاتاً اشكال ندارد.
تماشای دسته‌های عزاداری توسط بانوان
س47. آیا تماشای مرداني كه در خيابان مشغول عزاداري هستند توسط بانوان اشکال دارد؟ همراهی بانوان پشت سر دسته عزاداری چه حکمی دارد؟
ج : اگر به قسمت‌هایی از بدن که معمولاً پوشیده است نگاه نشود و مفسده دیگری هم نداشته باشد، حرام نیست ولی شایسته است حتی‌المقدور از همراهی کردن مردان در محیط‌هایی که احتمال برخورد با نامحرم یا نگاه وی وجود دارد، اجتناب شود.
منع والدین از شرکت در عزاداری
س48. اگر پدر و مادری فرزندشان را از حضور در عزاداری منع کنند، وظیفه فرزند نسبت به این منع چه خواهد بود؟
ج : تبعیت آنها لازم نیست مگر در مسیر تربیت دینی فرزند، چنین نهی یا امری کنند.
برگزاری مراسم عزاداری با مال غیر مخمس
س49. شخصی خمس و زکات مال خود را پرداخت نمی‌کند ولی هرساله برای عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) هیئت برگزار می‌نماید. آیا این عزاداری مقبول واقع می‌شود؟
ج : اگر خود مالی که در این امور هزینه می شود متعلق خمس و زکات نباشد، مانع قبولی نیست ولی درهرصورت پرداخت خمس و زکات از واجبات است و هزینه کردن در مستحباتی مانند عزاداری حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام جایگزین آن نمی‌شود و باید تلاش کرد تا با رعایت احکام الهی، اعمال ما مرضیّ خداوند متعال باشد.
استفاده از اموال دیگران در عزاداری
س50. آیا جایز است براي عزاداری و هیئت از مالی که صاحبش راضی نیست، استفاده شود؟ اگر از رضایت و یا عدم رضایت وی آگاهی نداشته باشیم، چه حکمی دارد؟
ج : تصرف در اموال دیگری بدون احراز رضایت وی جایز نیست و موجب ضمان است.
استفاده وجوه در غیر نیت پرداخت‌کننده
س51. آيا می‌توان پولی که به نیت خاصی به هیأت پرداخت شده را در موردی دیگر استفاده کرد؟ برای مثال پولی که برای اطعام داده‌شده است را برای خرید سیستم صوتی استفاده کرد؟
ج: جایز نيست.
مداحی و روضه‌خوانی
خواندن روضه‌های ضعیف‌السند
س52. خواندن روضه‌هایی که سند ضعیفی دارند، توسط مدّاح و سخنران، چه حکمی دارد؟
ج : خواندن بدون استناد و به‌صورت احتمال وقوع، جایز است ولی سعی بر این باشد که حتی‌المقدور گزارش‌های منابع معتبر هم در کنار آن ذکر شود.
پول دادن به مداحی که روضه ضعیف یا غنا می‌خواند
س53. آيا پول دادن به مداحان و مرثيه‌سرايانى كه از مطالب بی‌مدرک يا ضعيف‌السند استفاده می‌کنند و گاهی اشعار را با غنا مى‌خوانند جايز است؟
ج: اگر به نحو حرام بخوانند، جايز نيست؛ مگر اینکه به‌عنوان مزد یا هدیه بر كار حرام نباشد.
خواندن زبان حال
س54. آیا جایز است مداح يا سخنران در مجلس عزاى حسينى مطالبى را به‌عنوان زبان حال بگويد؟ تا چه حد می‌توانند مطالبي كه علم به وقوع آن ندارند را مطرح كنند؟
ج: فی حد نفسه اشکال ندارد. اما باید دقت نمود که از حقیقت خارج نشده و مقام و منزلت اهل‌بیت علیهم‌السلام رعایت شود. چنانکه در موارد غیر جزمی به‌گونه‌ای مطرح شود که متکلم احتمالی بودن مطلب را درک نماید.
سبک ترانه در مداحی
س55. بعضی از مداحان در مداحی از سبک‌های ترانه و موسیقی استفاده می‌کنند، آیا این کار جایز است؟
ج: اگر مطرب باشد یا موجب تنزل و خفیف شدن مجلس عزا شود جایز نیست. در غیر این صورت هم شایسته است اجتناب شود و چه خوب است از سبک‌های سنتی و مضامین عالی متناسب برای انعکاس این واقعه عظیم استفاده گردد.
غنا در مداحی
س56. گاهی در برخی از مدح‌خوانی‌ها برای ائمه معصومین علیهم‌السلام شائبه غنا وجود دارد. ملاک غنا چیست و غنا در مداحی چه حکمی دارد؟
ج : به صوتی که عرفاً مطرب است، غنا گفته می‌شود. خواندن به‌نحوی‌که غنا صدق کند، جایز نیست و اگر شبهه غنا هم باشد شایسته است اجتناب شود.
پول گرفتن برای مداحی
س57. آیا پول گرفتن برای مداحی شرعاً جایز است؟ اگر مداح برای پول گرفتن و یا برای مقدار آن شرط کند چطور؟ اگر این مبلغ غیرمتعارف باشد چه حکمی دارد؟
ج: حرام نیست ولی نباید موجب کسر شأن این مجالس نشود.
مقاتل معتبر
س58. کدام‌یک از مقاتل فارسى و عربى معتبر می‌باشند؟ آیا استفاده از مقاتل غیر معتبر اشکال شرعی دارد؟
ج: کتاب «أبصار‌العین فی انصار‌الحسین» مرحوم شیخ محمد سماوی و همچنین کتاب «هفتاد و دو تن و یک‌تن» نوشته مرحوم آیت‌الله میرزا خلیل کمره‌ای و «نفس‌المهموم» مرحوم شیخ عباس قمی از کتاب‌های مفید و متکی بر منابع در این زمینه هستند.
اعیاد مذهبی
رقص در اعیاد مذهبی
س59. به‌تازگی در برخي از جلسات ولادت معصومين (علیهم‌السلام) عده‌ای اقدام به دست زدن و یا رقصیدن می‌کنند؟ آیا این کار اشکال دارد؟
ج: رقص حرام است ولی دست زدن ذاتاً جایز است مگر موجب هتک امر مقدسی مانند مسجد شود که به اختلاف ظروف زمان و مکان حکم متفاوت است.
بهترین عمل در اعیاد مذهبی
س60. بهترين عمل در اعیاد مذهبی بخصوص مراسم ولادت اهل‌بیت (علیهم‌السلام) چیست؟
ج: از بهترين اعمال ذكر فضائل اهل‌بیت علیه‌السلام می‌باشد. تعظيم و تكريم، عرفي است. جشن گرفتن در ايام ميلاد و عزاداري در ايام شهادت، تعظيم شعائر دين و وسيله تقرب به پروردگار است به‌شرط اينكه با ارتکاب حرام همراه نباشد.
سيره ائمه در ولادت‌ها
س61. آيا در سیره ائمّه اطهار (علیهم‌السلام) برای جشن و شادی در ولادت‌هایشان نقلی وجود دارد؟
ج: نقلی نیافتیم ولی تعظیم شعائر با هر عمل مباحی استحباب دارد.
پوشیدن لباس سفید در اعیاد مذهبی
س62. آيا پوشيدن لباس سفيد و آراسته نمودن ظاهر در ايام جشن و سرور پيشوايان ديني مستحب است؟
ج: پوشیدن لباس سفید فی حد نفسه مستحب است علاوه بر اینکه فرض سؤال از مصادیق تعظیم شعائر است.
دست زدن در جشن ولادت اهل‌بیت(علیهم‌السلام)
س63. حکم دست زدن در مراسمی که به مناسبت ایام ولادت اهل‌بیت (علیهم‌السلام) برگزار می‌شود، چیست؟
ج: دست زدن ذاتاً اشکال ندارد، مگر موجب وهن اهل‌بیت (علیهم‌السلام) شود یا مستلزم حرام یا مفسده‌ای باشد.
دف زدن و اجرای تئاتر در اعیاد مذهبی
س64. آیا دف زدن به همراه دست زدن در میلاد ائمه معصومین(علیهم‌السلام) شرعاً جایز است؟ اجرای برنامه‌های شاد از قبیل تئاتر و موسیقی زنده چه حکمی دارد؟
ج: دف زدن اگر به‌صورت مطرب باشد حرام است در غیر این صورت هم این مراسم‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که محتوا و شیوه‌ی برگزاری آن در جهت ارتقاء معرفت مؤمنین و ترغیب آنان در مسیر بندگی خداوند باشد و شایسته است از اموری که مناسبتی با شؤون حضرات معصومین علیهم‌السلام ندارند حتی‌الامکان اجتناب گردد.
دست زدن برای اعیاد در مسجد
س65. من در یکی از ایالت‌های آمریکا زندگی می‌کنم. در شهری که ساکن هستم یک مرکز مذهبی شیعیان وجود دارد که در آن برنامه نماز و مراسم‌های مذهبی و… برگزار می‌کنیم. برای این مکان صیغه مسجد خوانده‌نشده اما دارای محراب و منبر است. حال تصمیم داریم مراسم نیمه شعبان برگزار کنیم که در این مراسم دست هم خواهیم زد. با توجه به این توضیحات آیا برگزاری مراسم اعیاد مذهبی و کف‌زنی در مسجد و حسینیه شرعاً صحیح است؟
ج: برای اینکه جایی مسجد یا حسینیه باشد صیغه لازم نیست بلکه همین‌که آنجا با قصد و نیت، مسجد قرار داده شود و برای آن متولی مشخص گردد یا عملی متناسب با وقف انجام شود- مثلاً نمازی در آن خوانده شود-کافی است.
کف زدن ذاتاً اشکال ندارد اما چنانچه موجب هتك حسينيه يا مسجد يا بی‌احترامی به مؤمنین يا باعث مفسده ديگري گردد بايد خودداري شود. در غیر این صورت نیز شایسته است مجالس اهل‌بیت علیهم‌السلام با ذکر صلوات و بیان مدح و مناقب حضرات معصومین علیهم‌السلام برگزار گردد.
رفع‌القلم
س66. آيا حديث رفع‌القلم که در بحارالانوار موجود است دلالت بر رفع قلم از شیعیان برای ایشان در روز نهم ربیع‌الاول دارد؟
ج: عشق و ارادت به اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و تبري و بيزاري جستن از دشمنان آنها از اركان اساسي دين مي‌باشد، ولي حديث رفع‌القلم به مفهومي كه متعارف است قابل پذيرش نيست.
متفرقات
اعتبار سند زیارت عاشورا
س67. آیا سند زیارت عاشورا معتبر است؟
گذشته از تاییدات غیبی معتبر كه مؤید زیارت عاشورایند، سندی كه در كتاب “مصباح المجتهد” برای آن ذكر شده است، بنابر تحقیق سندی صحیح است.
قربانی کردن در جلوی دسته سینه زنی
س68. آیا قربانی کردن در مقابل هیأت و دسته سینه زنی اشکال دارد؟
ج: اشکال ندارد.
غذا خوردن در مسجد
س69. سفره انداختن و غذا خوردن در مسجد، چه حكمى دارد؟ اگر براى عزادارى امام حسين(علیه‌السلام) باشد چطور؟
ج: اگر مزاحم نماز نمازگزاران نباشد و با اذن متولی باشد، به‌خودی‌خود مانعى ندارد.
كرايه اكو جهت مجالس عزادارى
س70. آیا كرايه کردن اكو و بلندگو از محل‌هایی که اغلب برای مجالس لهو و لعب، سیستم صوت کرایه می‌دهند، جایز است؟
ج: اشكال ندارد.
برگزاری اعیاد ملی در ایام شهادت
س71. آیا برگزاری اعیاد ملی و باستانی مانند عید نوروز که همزمان با ایام شهادت اهل‌بیت (علیهم‌السلام) است از نظر شرعی اشکال دارد؟ توصیه مرجع عالی‌قدر در این زمینه چیست؟
ج: در سال‌هایی که ايام عزاي اهل‌بیت علیهم‌السلام با تعطيلات نوروزي قرين می‌گردد، امت وفادار جامه عزا بر تن کنند، تا ان شاء الله شادي دل آن حضرات و أجروقرب در درگاه الهي را براي خود به ارمغان آورند.
در اين ميانه وظيفه مسؤولین و مديران کشور سنگين‌تر است که با هدايت صحيح دستگاه‌هاي اجرايي در بزرگداشت اين ايام همت گمارند. به‌ویژه صداوسیما بايد در حرمت داشتن اين ايام بيش از ديگر نهادها کوشا باشند، به اين اميد که با اين اهتمام نيکو، نعمت لطف و کرامت خاندان عصمت و طهارت بر اين مرزوبوم بیش‌ازپیش استمرار يابد و از مشکلات مادي و معنوي کشور کاسته گردد و مردم ما به‌سوی تعالي و فلاح رهنمون شوند.
عروسی حضرت قاسم علیه‌السلام
س72. آيا جريان عروسي حضرت قاسم‌بن‌الحسن در واقعه كربلا، دارای سند تاریخی است؟
ج: در مدارك معتبر به چنين مطلبی برخورد نکردیم.
شفای بیماری با تربت امام حسین (علیه‌السلام)
س73. آیا طبق روایات تربت امام حسین(علیه‌السلام) شفای هر دردی است؟ یعنی می‌توان برای درمان هر بیماری به‌جای داروها و روش‌های دیگر از تربت استفاده کنیم؟
ج: شفا بودن تربت حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام منافاتی با مراجعه به طبیب ندارد و شفای آن به نحو مقتضی است.
باقيمانده نذورات مردمي
س74. همه‌ساله مقدارى از پول و نذوراتى كه مردم جهت مجالس عزادارى هدیه می‌کنند اضافه می‌آید، با توجه به اینکه برخى از مواد خوراكى را نمى‌توان تا سال ديگر نگهدارى كرد وظيفه مسئولین هيأت دراین‌باره چيست؟
ج: اضافه را در همان روز و همان مجلس و حوالى و همسايگان آنجا مصرف كنند.
عقد کردن در ماه محرم و صفر
س75. انجام عقد و ازدواج در ماه‌های محرم و صفر که ماه عزای شیعیان است چه حكمي دارد؟
ج: اگر به‌گونه‌ای باشد که بی‌احترامی به این ایام باشد حرام است در غیر این صورت هم اگر ضرورتی در بین نباشد بهتر است تا اتمام ایام عزا به تأخیر افتد.
جشن تولد در ایام محرم و صفر
س76. آیا مهمانی گرفتن در ایام محرم و صفر و یا جشن تولد گرفتن ساده‌ای برای بچه‌ها و مانند آن اشکال دارد؟
ج: اگر مستلزم شاد بودن در ایام عزا باشد، ترک آن بهتر است.
اصلاح نمودن در ماه محرم
س77. آیا اصلاح کردن در ماه‌های عزا به‌خصوص ماه محرم برای خانم‌ها جایز است؟
ج : اشکال ندارد.
استفاده از سرمه و حنا در ماه محرم
س78. آیا در ایام عزاداری مانند ماه محرم سرمه کشیدن و حنا بستن اشکال دارد؟
ج : مانعی ندارد ولی شایسته است به‌گونه‌ای رفتار شود که به‌طور کامل به هیأت عزادار باشد.
شوخی در روز عاشورا
س79. آیا شوخی و خنده در ماه محرم و روز عاشورا اشکال دارد؟
ج : بهتر است در ایام عزا از این امور حتی‌الامکان اجتناب شود.
