غیر از معصومین “علیهم السلام” همه در خطر تأثیر هوای نفس قرار دارند/انسان باید از خود مراقبت کند تا بر طبق میل شخصی نظر ندهد
آیت الله العظمی شبیری زنجانی:
انسان باید از خود مراقبت کند تا بر طبق میل شخصی نظر ندهد
آیت الله العظمی شبیری زنجانی “دام ظله” در درس اصول فقه خود تاکید کردند که غیر از حضرات معصومین “سلام الله علیهم” همه انسان ها تحت تاثیر هوای نفس قرار دارند و تنها عصمت است که جلوی هوی و هوس را می گیرد.
معظم له با استناد به این سخن افزودند: حجّیت دائر مدار این است که هوای نفس شخص، از متعارف بیشتر نباشد. اگر هوای نفس انسان در قسمتی، از متعارف بیشتر باشد، قول او در آن قسمت، حجیت ندارد ولی در سایر زمینه ها، قول او معتبر است و حجیت دارد. بنابراین صرف ملکه عدالت بر اینکه بر وی اعتماد شود کافی نیست بلکه باید هوای نفس و خطایش بیشتر از متعارف نباشد.
ایشان تصریح کردند: به نظر ما از شروط مرجع تقلید آن است که حرص و هوی و اشتباه او غیر متعارف نباشد. در رساله هم این مطلب را ذکر کرده ایم. اگر حرص به مال و جاه و زن و اولاد و عشیره، از متعارف بیشتر باشد، انسان را از دیدن حقایق کور می کند «حبُّ الشیء یُعمی و یُصمّ».
مرجع عالی قدر تشیع تصریح کردند: یکی از اموری که در خطای انسان، تأثیر دارد، حبّ نفس و هواهای نفسانی است. متأسفانه ما گرفتار هستیم و در این مسأله، شیطان خیلی قویّ به سراغ ما می آید. ما اگر بتوانیم، خودمان را محکم نگه داریم و حداکثر بر خلاف رضایت خدا و پیغمبر “صلی الله علیه و آله” فتوا ندهیم. ولی اگر میل انسان، به یک طرف برود، آدم باید خودش را خیلی محکم نگه دارد تا مطابق میل خود، نظر یا فتوی ندهد.
معظم له ادامه دادند: در سخنرانی های مرحوم راشد دیدم و أفواهاً هم شنیده بودم که: وقتی مرحوم علامه حلّی در نهایت به این نظر می رسند که بر خلاف مشهور علمای قبل از ایشان، آب چاه معتصم است و در برخورد با نجاست، نجس نمی شود، با خودشان می گویند: نکند که این نظر ما به خاطر این باشد که چاه منزل خودم را پاک بدانم و به زحمت نیفتم و این میل و علاقه شخصی مرا به این فتوا کشانده باشد؟ فلذا دستور می دهد که چاه منزل ایشان را پر کنند و سپس دوباره بررسی ادلّه را شروع می کند.
