لِمِثْلِ هَذَا فَلْيَعْمَلِ الْعَامِلُونَ
لِمِثْلِ هَذَا فَلْيَعْمَلِ الْعَامِلُونَ
توصیه های امام صادق علیه السلام به عبدالله بن جندب
عبدالله بن جندب کوفي وجود مقدس امام صادق، امام کاظم و امام رضا عليهمالسلام را درک نمود و از جانب امام کاظم و امام رضا عليهماالسلام وکيل بود. او مردي عابد بوده و نزد امام کاظم و امام رضا عليهماالسلام منزلتي بلند داشت. مرحوم کشي در رجال خود ميگويد: «او به حضرت رضا [يا حضرت کاظم] گفت: آيا شما از من راضي هستيد؟ امام عليهالسلام فرمود: آري، به خدا سوگند خدا و رسول او صلي الله عليه و آله نيز از تو راضي هستند.
امام صادق عليهالسلام به عبدالله بن جندب وصيتها و سفارشات زيبا و جامعي فرمودهاند که فرازهايي از آن را بيان ميکنيم.
1.تقوا و دوری از گناه:
امام صادق عليهالسلام فرمود: اي عبدالله جندب، کسي که بر عمل خود تکيه نمايد هلاک ميشود و کسي که از معصيت و نافرماني خدا باکي نداشته باشد، نجات نخواهد يافت. عبدالله جندب گفت: پس چه کسي نجات خواهد يافت؟ امام عليه السلام فرمود: آنهايي که بين ترس و اميد هستند و قلبهاي آنان از شوق به ثواب الهي و خوف از عذاب او، گويي در چنگال پرنده اي قرار گرفته است.
سپس فرمود: اي فرزند جندب، کسي که بخواهد خداوند او را به حورالعين تزويج نمايد و به نور الهي روي آورد، بايد برادر مؤمن خود را مسرور نمايد.
2.دامها و کمین گاههای شیطان:
اي فرزند جندب، شيطان دامهاي فراواني دارد که به وسيلهي آنها مردم را صيد ميکند، پس شما خود را از دامها و کمين گاههاي صيد او دور کنيد. عبدالله جندب گفت: اي فرزند رسول خدا! دام ها و کمين گاههاي شيطان چيست؟ امام عليهالسلام فرمود: کمين گاههاي او اين است که انسان را از احسان به برادران ديني خود باز ميدارد، و اما دامهاي او اين است که انسان را در خواب غفلت قرار ميدهد تا نماز واجب خداوند را در وقت آن نخواند. سپس فرمود: آگاه باشيد! که هيچ عبادتي نزد خداوند بهتر از قيام و حرکت براي زيارت برادران ديني و احسان به آنان نيست. سپس فرمود: واي بر کساني که ميخوابند و از نماز خدا غافل ميمانند و خدا و آيات قرآن را استهزا مينمايند؛ آنان کساني هستند که در قيامت بهره اي از رحمت خدا نميبرند و خداوند به آنان نظر رحمت نميافکند و اعمالشان را نميپذيرد و عذاب دردناکي خواهند داشت.
اي فرزند جندب، کسي که براي انجام حاجت برادر ديني خود سعي و کوشش نمايد مانند کسي خواهد بود که بين صفا و مروه سعي نموده باشد و کسي که حاجت برادر ديني خود را برآورده نمايد، مانند کسي خواهد بود که در جنگ احد و بدر براي رضاي خدا در خون خود غلطيده باشد و خداوند هيچ امتي را در دنيا عذاب و کيفر ننموده مگر به اين علت که حقوق برادران ديني فقير خود را سبک شمرده اند…..
3.امید به عفو و رحمت الهی:
[اي فرزند جندب،] به گونه اي به خدا اميد [عفو و رحمت] داشته باش که اميد تو سبب گناه و نافرماني خدا نشود و به گونه اي از خدا بترس که از رحمت او مأيوس نشوي و به سخنان و ستايشهاي افراد نادان مغرور مشو؛ چرا که ستايش آنان سبب غرور و تکبر و ظلم تو خواهد شد.
[و بدان که] بهترين اعمال، عبادت خدا و تواضع و فروتني ميباشد. [اي فرزند جندب،] براي اصلاح دنياي ديگران، آخرت خود را ضايع مکن و به آنچه خداوند روزي تو نموده، قانع باش و طمع و آرزوي چيزي که دست تو به آن نميرسد را مکن؛ چرا که هر که قانع به دادههاي خدا باشد احساس کمبود نميکند و هر که قانع نباشد از دادههاي خدا سير نميشود. [و بکوش تا] بهرهي خود را از دنيا براي آخرت خويش برداري…..
4.پرهیز از مجادله :
[اي فرزند جندب] با کسي که مهارت کاري دارد و اهل آن است بحث و جدل مکن؛ و از سفيه و نادان پيروي مکن، و قبل از شروع هر کاري آن را به دقت زير و روي کن تا گرفتار پشيماني نشوي، نفس خود را دشمن خويش بدان و همواره با او ستيزه کن، اگر به کسي احساني نمودي با منت نهادن و به ياد آوردن، آن را فاسد مکن بلکه با احسان بزرگ تري به آن ادامه بده؛ چرا که اين عمل از نظر اخلاقي بسيار زيبا و پاداش آن نيز در روز قيامت حتمي خواهد بود، و بر تو باد به سکوت و خاموشي؛ چرا که آن دليل حلم تو خواهد بود خواه عالم باشي و خواه جاهل؛ چرا که سکوت نزد علما و دانشمندان براي تو زينت است و در مقابل جاهلان و نادانها پوشش خواهد بود.
5. زیان های غفلت از نماز
«ویل للساهین عن الصلوات، النائمین فی الخلوات، المستهزئین بالله و آیاته فی الفترات، اولئک لاخلاق لهم فی الاخره و لایکلمهم الله و لا ینظرالیهم یوم القیمه و لایزکیهم و لهم عذاب الیم »; وای برغفلت کنندگان از نماز، خواب رفته گان در خلوت ها و آن ها که در زمان ضعف دین، خدا و نشانه هایش را تمسخر می کنند.آن ها هیچ بهره ای درآخرت ندارند. خداوند در روز قیامت با آن ها سخن نمی گوید و به آن ها نگاه نمی کند و آن ها را نمی بخشد و برای آن ها عذابی دردناک است.
امام صادق(علیه السلام) در ادامه سفارش هایش به عبدالله بن جندب فرمود:
«یابن جندب! اقل النوم باللیل و الکلام بالنهار فما فی الجسد شییء اقل شکرا من العین و اللسان، فان ام سلیمان فالت لسلیمان(علیه السلام) یا بنی ایاک و النوم فانه یفقرک یوم یحتاج الناس الی اعمالهم »; ای پسر جندب! در شب کم بخواب و در روز کم بگو، زیرا در جسم آدمی عضوی کم سپاس تر از چشم و زبان نیست. همانا مادر سلیمان به سلیمان گفت: پسرم! از خواب بپرهیز، زیرا تو را در روزی که مردم به اعمال و کردار خود نیازمندند، سخت محتاج می کند.
منابع: بحارالانوار، ج 78، ص 279، ح 113. رجال کشی، ص 58
