هدیه ملک سعود و پاسخ آیة الله بروجردی

هدیه ملک سعود و پاسخ آیة الله بروجردی

قضیه ذیل در رسالة الإسلام (مجلة دارالتقریب در مصر که قبل از آقای بروجردی به نام رسالة التقریب منتشر می شد) چاپ شده است.[1] در آنجا نوشته اند:

«شنیدیم سعود بن عبدالعزیز هدیه ای برای آیة الله بروجردی فرستاده و از منبع موثّقی مطّلع شدیم که آیة الله بروجردی نامه ای به سفیر حجاز در تهران نوشته است. ما به آن نامه دست یافتیم و چون محتوای نامه شامل روح برادری و اخوّت و کرامت علمی است، آن را منتشر می کنیم».

آقای بروجردی این نامه را به حمزه غوث[2] سفیر عربستان در ایران نوشته و در آن ذکر کرده بود: جعبه ای حاوی پانزده نسخه قرآن و قطعاتی از پرده کعبه و… به دست من رسید و من در قبول آن متحیّر شدم، چون رسم من این نیست که از ملوک و اُمراء هدیه ای قبول کنم، امّا اشتمال این هدیه بر قرآن و قطعاتی از پرده کعبه مرا ملزم کرد، بپذیرم؛ لذا قرآن ها و قطعات پرده کعبه را برداشتم و جعبه را با بقیّة مافیها به شما (یعنی سفیر) اهدا کردم تا در اوقات نماز و دعا به یادم باشید. و چون امر حج در این ایّام به دست جلالة الملک است، من در مقابل، حدیث طولانی در صفت حجّ رسول الله صلی الله علیه و آله را که مسلم در صحیحش[3] و ابوداود در سننش[4] نقل کرده اند، به ایشان اهدا می کنم که از آن بیشترِ احکام حج، اگر نگوییم تمام احکام حج، به دست می آید.[5]

در ادامه آقای بروجردی مطالبی موعظه گونه در باب وحدت کلمه مسلمانان ذکر کرده است. آقای صافی این قضیه را در کتاب فخر دوران با تفاوت نقل کرده است.[6]

عبارت رسالة الإسلام این است:

” و قد بلغنا أنّ جلالة الملک المعظّم سعود بن عبدالعزیز قد أرسل بهدیّة سنیّة إلی السید الجلیل العلّامة الأکبر الحاج آقا حسین بروجردي کبیر مجتهدی الشیعة، و علمنا من مصدر وثیق أنّ سماحة السید الجلیل قد بعث بکتاب منه إلی سفیر المملکة السعودیة بطهران، و استطعنا لن نحصّل علی نصّه، و نحن نسجّله مغتبطین بما فیه من روح الأخوّة و الحفاظ و الکرامة العلمیة.

قال سماحته:

بسم الله الرحمن الرحیم. سلام الله علیکم و رحمته. لمّا بعد: فقد بلغنا کتابکم مع السید یوسف بو علي[7]، و معه حقیبة کبیرة ذکرتم أنّها تحتوي علی خمس عشرة نسخة من القرآن الکریم و علی قطع من حزم ستار الکعبة الشریفة و علی…، و أنّ جلالة الملک أمر بإرسالها إليّ، فتحیّرتُ في الأمر؛ لأنّ سیرتي عدم قبول الهدایا من المملوک و العظماء، و لکن اشتمال هذه الهدیّة علی القرآن الکریم و ستار الکعبة الشریفة ألزمني قبولها، فأخذت نسخ القرآن الکریم و القطع من حزام ستار الکعبة الشریفة، و أرسلت الحقیبة بما بقي فیها إلی جنابکم هدیّة منّي إلی شخصکم لأکون علی ذکر منکم في أوقات الصلوات و الدعوات، و لمّا کان أمر الحجّ في هذه السنین بید جلالة الملک أرسلتُ حدیثاً طویلاً فی صفة حجّ رسول الله صلّی الله علیه و آله رواها مسلم في صحیحه و أبوداود في سننه، و یستفاد منه أکثر أحکام الحجّ إن لم یکن کلّها، لترسله إلی جلالة الملک هدیّة منّي إلیه، و تبلّغه سلامي و تحیّاتي، و أسأل الله عزّ شأنه أن یؤلّف بین قلوب المسلمین، و یجعلهم یداً واحدة علی من سواهم، و یوجّههم إلی أن یعملوا بقول الله تعالی: «و اعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرّقوا»[8]، و لن یجتنبوا التدابر و التباغض و اتّباع الشهوات الموجبة لافتراق الکلمة، و أن یلتزموا بقول الله: «یا أیّها الّذین آمنوا إذا ضربتم في سبیل الله فتبیّنوا و لاتقولوا لمن ألقی إلیکم السلام لست مؤمناً تبتغون عرض الحیاة الدنیا»[9]، و السلام علیکم و رحمة الله.

به نظرم از آقای حاج آقا رضا صدر شنیدم: این اقدام مرحوم آقای بروجردی در مجامع اهل سنّت خیلی به عظمت تلقّی شده بود، چون علمای اهل سنّت غالباً جیره خوار دولت ها و حکومت ها هستند و عدم اعتنای عالم بزرگ به زخارف دنیوی و عدم قبول هدایا از ملوک، برای آنها خیلی مهم جلوه می کرد، علاوه بر این استثنا کردن قرآن و پرده کعبه با عبارت «ألزمني قبولها» در این جهت بیشتر مؤثّر بود.

یک وقت من به آقای بروجردی عرض کردم: جواب نامه ای که حضرت عالی مرقوم فرمودید، در مجامع اهل سنّت خیلی با اهمیت تلقی شد. آقای بروجردی فرمود: عجیب این بود که ملک با این که متصدّی امر حجّ است، وقتی نامه به دستش رسید، گفته بود به منبع مذکور مراجعه کنند و وقتی این حدیث طولانی را که از حضرت امام باقر علیه السلام نقل شده، دید، گفته بود: ما این حدیث را ندیده بودیم.