گزیده الکلام …؛هديه به اموات و صاحبان حقوق
هديه به اموات و صاحبان حقوق
يكى از اساتيد ما از مرحوم آقاى آقاسيد كاظم يزدى طباطبايى معروف صاحب عروة الوثقى، متوفى در 27 شهر رجب سنه 1337 كه از مراجع تقليد بود نقل كرد كه او فرمود:
چون اموات و ذوى الحقوق ما زيادند و من مجال نمىكنم كه براى هر يك از آنها يك سوره قرآن بخوانم؛ يك سوره قرآن كه براى يكى از آنها مىخوانم ثواب هبه ثواب آن را به يكى ديگر واگذار مىكنم و ثواب اين هبه را نيز به سومى و ثواب هبه سومى را به چهارمى واگذار مىكنم و هكذا.
بلى اين طريقه سهلى است براى استرضاى خاطر اموات و اداى بعضى از حقوق ارباب حقوق؛ چون ارباب حقوق هم زياد است اختصاص به اقارب و همسايهها و اساتيد ندارد. ارباب خيرات كه احداث پل يا قنات يا آبانبار يا مسجد و مدرسه نمودهاند كه شخص از آنها استفاده مىنمايد در ذمه شخص حق دارند بايد به جهت اداى حق او، او را شريك دعاى خير بنمايد.
مرحوم حاج مير بهاء الدين زنجانى، متوفى در سنه 1311 از ارباب خير بوده، در زنجان قنات و پل و مسجد و آب انبار و غيره احداث نموده و يك پل هم در انگوران، روى سفيد رود ساخته. آن موقعى كه مشغول ساختن پل سفيد رود بوده يك نفر گفته بود او اين بنا را به جهت شهرت و بلند كردن اسم خود مىسازد. اين حرف به گوش وى رسيده بود، او در جواب گفته بود: «بر فرض اينكه من قصد قربت نداشته باشم و بدين وجه، از ثواب اصل بنا محروم گردم؛ امّا دعاى آنهايى كه از اين بنا استفاده مىنمايند براى شهرت نيست. ممكن است من از دعاى آنها كه طلب مغفرت مىنمايند استفاده نمايم».
واقعاً به نكته خوبى برخورده و بلكه اختصاص به آنهايى كه از آن بنا استفاده مىنمايند ندارد. در شرق و غرب عالم، دعاى خير كه براى بانيان خير مىنمايند شامل او مىگردد.
بارى از جمله ارباب حقوق، صاحبان اخلاق و عادات و سنن حسنه مىباشند كه انسان از آنها سرمشق برمىدارد. و [نيز] ارباب سيف و قلم مىباشند كه انسان در سايه تأمين آنها در خانه خود راحت مىخوابد. و ارباب تصانيف مىباشند كه شخص از كتب و مصنفات آنها فايده مىبرد. همه آنها كه فوايد وجود آنها عايد شخص گرديده در ذمه آن شخص حق دارند؛ بايد شخص براى اداى پارهاى از حقوق آنها، آنها را شريك در دعا و احسان و اعمال خيريه خود بنمايد: «سعديا مرد نكونام نميرد هرگز». چون آثار خيريه و اخلاق پسنديده وى، او را محبوب دلها و مذكور خاطرها مىنمايد بدين جهت همواره با ذكر خير زنده است. صورت نيكو بيننده را جلب مىنمايد سيرت نيكو شنونده را نيز:
من نديدم در جهان جستوجو هيچ خصلت بهتر از خلق نكو
