السّلام علی المخفیّة قبراً
السّلام علی المخفیّة قبراً
بدون شک یکی از مسائل مهم و قابل توجه در صدر اسلام مساله دفن شبانه دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و مجهول ماندن قبر مطهر ایشان می باشد.
مطابق با دیدگاه مشهور علمای شیعه و سنی، امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) طبق وصیت خود فاطمه زهرا(سلام الله علیها) او را شبانه و پنهانی به خاک سپرد و به جز شمار اندکی از یاران نزدیک، کسان دیگری در تشییع جنازه وی حضور نداشتند. گزارش های معتبر تاریخی نشان می دهد که مسلمانان و اصحاب نامی پیامبر(صلی الله علیه و آله) تمایل زیادی برای شرکت در نماز و تشییع جنازه زهرا(سلام الله علیها)داشتند، ولی امیرالمؤمنین(علیه السلام)بنا به وصیت دخت گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله) از این کار ممانعت ورزید.
نکته قابل توجه در این میان این است که هیچ یک از معصومان (علیهم السلام) چنین وصیتی نکرده و این امر مختص به حضرت زهرا (سلام الله علیها) می باشد.
در رابطه با چرایی این ماجرا در بیانی کلی می توان چنین گفت که این حرکت در واقع نوعی اعتراض به غصب خلافت و عداوت و دشمني حكّام با اهل بيت (علیهم السلام) می باشد . به عبارت دیگر ایشان مى خواست به دور از چشم حقّ ناشناسان، دفن شده و حتّى مزار او پنهان باشد و این سند مظلومیت او برای همیشه باشد. مخفي نگه داشتن قبر حضرت اين پرسش را در اذهان عمومي به وجود مي آورد كه چرا قبر دختر و تنها باقيمانده و يادگار پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) با آن عظمت مخفي باشد؟ مگر چه ستمي بر او روا داشته شده است؟ دانشمند ارجمند جعفر شهيدي مي نويسد … به هر حال پنهان داشتن قبر دختر پيغمبر ناخشنود بودن او را از كساني چند نشان مي دهد و پيداست كه فاطمه زهرا(سلام الله علیها)مي خواسته است با اين كار آن ناخشنودي را آشكار سازد.( سید جعفر شهیدی، زندگانی حضرت فاطمه (سلام الله علیها)تهران، دفتر فرهنگ اسلامی، ص 165)
قبر بی نشان فاطمه(سلام الله علیها)سند جاودانه و خدشه ناپذیری است که از یک سو حقانیّت و مظلومیّت فاطمه(سلام الله علیها)، امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)و فرزندان آنان و از سوی دیگر ستمگری و عدم مشروعیت جریان مقابل آنان را برای همیشه در تاریخ ثبت کرد. او در روزهای آخر عمرش و در پاسخ به جناب ام‌سلمه که حال او را جویا شد، صراحتا اعلام کرد:
محزون فقدان رسول خدا و مغموم غصب حق وصیّ اوست. (مناقب آل ابی طالب، جلد 2، صفحه 49- جامع الاخبار، صفحه 91)
صاحب مدارک در تبیین چرایی وصیت به دفن شبانه حضرت زهرا (سلام الله علیها) چنین می فرماید :
أقول: إن سبب خفاء قبرها عليها السلام ما رواه المخالف و المؤالف من أنها عليها السلام أوصت إلى أمير المؤمنين عليه السلام أن يدفنها ليلا لئلّا يصلي عليها من آذاها و منعها ميراثها من أبيها صلوات اللّه عليه، (مع أن العامة رووا في صحاحهم عن النبي صلى اللّه عليه و آله قال: «إنما فاطمة بضعة مني يؤذيني ما آذاها و يغضبني ما أغضبها»
علت مخفى بودن محل دفن فاطمه سلام الله عليها آن گونه كه مخالف و موافق نقل كرده‌اند اين است كه آن حضرت به اميرمؤمنان(علیه السلام)سفارش كرد تا او را شبانه دفن كند تا آنان كه او را اذيت كرده و از ارث پدرش محروم كرده بودند بر وى نماز نخوانند.( الموسوي العاملي، السيد محمد بن علي ، مدارك الأحكام في شرح شرائع الاسلام، ج 8، ص279 )
صدای اعتراض فاطمه(سلام الله علیها)رادر میان وصیتی کوتاه می‌توان شنید: «بسم الله الرحمن الرحیم؛ این است آنچه فاطمه دختر رسول خدا بدان وصیت می‌کند. وصیت می‌کند در حالی که شهادت می‌دهد به یگانگی خداوند یکتا و رسالت بنده او محمد و گواهی می‌دهد که بهشت حق است، دوزخ حق است و قیامت بی تردید فرا خواهد رسید و خداوند کسانی را که در گورهایند، زنده خواهد کرد.
علی! منم فاطمه! دختر محمد که خدا مرا به همسری تو درآورد تا در دنیا و آخرت برای تو باشم. تو در انجام کارهای من سزاوارتر از دیگرانی. مرا شبانه حنوط کن، غسل ده و کفن کن و بر من نماز بخوان و شبانه مرا دفن کن و کسی را خبر مکن. تو را به خدا می‌سپارم. به فرزندانم تا روز قیامت سلام می‌رسانم.»
(منابع شیعه: بحارالانوار، جلد 43، صفحه 214- بیت الاحزان، صفحه 18 و … فرازهائی از وصایای صدیقه طاهره (س)، به انحاء گوناگون در منابع اهل سنت ذکر گردیده است، به عنوان نمونه، تعدادی از منابع معتبر اهل سنت که به مساله تدفین شبانه آن حضرت اشاره می‌کنند، عبارتند از: صحیح بخاری، جلد 5، باب غزوه خیبر، صفحه 139 (چاپ سلطان عبدالحمید)- صحیح مسلم، باب «قول النبی لا نورث»، حدیث 1759- طبقات ابن سعد، جلد 8، صفحه 29 و 30- التنبیه و الاشراف، جلد 1 صفحه 106- سیر اعلام النبلاء، جلد 2، صفحه 127 و 128- اسد الغابهًْ، جلد 3، صفحه 398- سنن بیهقی، جلد 4، صفحه 29 و 31- استیعاب، جلد 2 صفحه 114- خلاصه وفاء الوفاء، جلد1، صفحه 259)
منابع : بانوی بی نشان (اسدی)،مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الاسلام،
