سلام بر ماهی که رفتنش دردناک است

سلام بر ماهی که رفتنش دردناک است [1]

براساس آیات و روایات مختلفی که در توصیف ماه مبارک رمضان در منابع دینی نقل شده است این نکته روشن می شود که این ماه شریف یکی از فرصتهای مهم برای تذکیه روح و تحصیل سرمایه معنوی برای مومنان است. چه اینکه ماه مبارک رمضان ویژگی های خاصی داشته که هر یک از آنان موجب تقویت تقوا و ایمان در مومنان می شود. در ماه مبارک رمضان مومنان در ضمن اهتمام بیشتر به انجام واجباتی چون نماز و روزه، انجام امور مستحبی چون تلاوت قرآن، نوافل یومیه و مخصوصا نافله شب، صله رحم و… نیز زیادتر شده و مومنان در طول یک ماه تمرین استمرار بر آن نیز دارند.

واضح است که انجام واجبات و مستحبات در طول یک ماه در کنار ترک محرمات موجب تقویت ایمان و افزایش ارتباط با خداوند متعال خواهد شد.رموید این نکته نیز می تواند کاهش ارتکاب جرائم در سطح جامعه باشد. بدیهی است هنگامی که انسان خدا را عبادت می کند تهذیب نفس و خویشتن داری حاصل می شود.

در صحیفه سجادیه چنین می خوانیم:« قَدْ أَقَامَ فِينَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ، وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُورٍ وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِين » ما ربح وسودی که در این ماه بردیم، هیچ تاجری در هیچ گوشه دنیا نبرده و هیچ کس در سراسر عالم به اندازهٴ ما از این ماه استفاده نکرده است.[2]

در عبارتی دیگر چنین نقل شده است : السلام علیک من ناصرٍ أعان علی الشیطان و صاحبٍ سهّل سُبُل الإحسان» [3]سلام بر تو ای رفیقی که کمک کردی تا ما بر شیطان مسلط شدیم.

به راستی انسان در این ماه بر شیطان مسلّط می شود و به القائات و وسواس های شیطانی گوش فرا نمی دهد. تو برای ما همراه خوبی بودی، که ما توانستیم بر شیطان پیروز شویم. بنابراین شکی نیست که ماه مبارک رمضان فرصت بسیار مهمی برای تحصیل سرمایه معنو ی است .

اما نکته مهم این است که نباید به این مقدار اکتفا کرده بلکه باید علاوه حفظ این سرمایه معنوی موجود به فکر تقویت و ازدیاد آن نیز بود . در همین زمینه می توان به آیه زیر اشاره نمود :

وَ لا تَکُونُوا کَالَّتی نَقَضَت غَزلَها مِن بَعدِ قُوَّةً أَنکاثاً…؛ همانند آن زن (سبک مغز) نباشید که پشم های تابیده خود را پس از استحکام، باز می کرد.[4]علی بن ابراهیم قمی در تفسیر خود از حضرت باقر علیه السلام نقل می کند که: این زن، دختر کعب بن سعد است و کار هر روزش بافتن و سپس باز کردن بافته اش بود. او به زن احمق مکّه معروف بود[5].هرچند مثال آیه ناظر به پیمان شکنی است، لکن بیان قرآن، عامّ و فراگیر است و شامل همه اموری است که در آن تباهی وقت، عمر و مال اتفاق می افتد. واضح است که ترک مستحبات به طور کلی یا انجام گناهان، مصداقی از تباه کردن سرمایه معنوی است که مومنان در طول ماه مبارک رمضان تحصیل کرده اند. بنابراین چگونگی حفظ این سرمایه عظیم معنوی و نحوه تقویت آن بسیار مهم خواهد بود.

در همین زمینه می توان به نکات ذیل اشاره نمود .

1.برنامه ریزی برای استمرار برخی از مستحبات هر چند که بسیار کم باشد. مانند تلاوت روزانه قرآن که در روایات شریفه قرائت حداقل 50 یا 70 آیه مورد تأکید قرار گرفته است. در کنار آن می توان به روزه های مستحبی ، خواندن نوافل و نماز شب نیز اشاره کرد. امام باقرعليه السلام فرمود: «دوست داشتنى ‏ترين عمل نزد خداوند، عملى است كه بنده آن را ادامه دهد؛ هر چند اندك باشد ا[6]

2. اجتناب از هرآنچه كه موجب زايل شدن اثر روزه مى‏ شود. همانطور که گذشت علت نهایی روزه دستيابى به «تقوا» (دورى از گناه) است؛ چه اينكه گناه با غايت و هدف روزه منافات دارد و در تعارض است. بنابراین هر گونه اجتناب از زمینه های ارتکاب حرام و حتی مکروهات می تواند عامل موثری در تقویت و بقاء سرمایه معنوی مومنان باشد.

3.رعایت برخی از آداب وداع با ماه مبارک رمضان مانند ادعیه پایان ماه مبارک رمضان، و انتظار برای درک ماه رمضان آینده. در ادعیه ماه رمضان چنین آمده است : اللهم انی اسالک ….أَنْ لَاتَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنَّا لِشَهْرِ رَمَضَانَ حَتّى تُبَلِّغَنَاهُ مِنْ قَابِلٍ عَلى أَحْسَنِ حَالٍ .[7]«خدایا از تو می خواهیم که این ماه رمضان را آخرین ماه رمضان من قرار ندهی تا اینکه در آینده با بهترین حال ماه رمضان را درک کنم.»