قدرت تفکر میرزای شیرازی
ایشان از نظر فکری، فکرِ سیّالِ فوق العاده و جولان ذهنی عجیبی داشته است. اصلاً بحث های «سامرائی» و بحث های «نجفی» دو سبک مختلف دارند. «قطعی حرف زدن» سبک بحث های نجفی هاست و «مطالب تشکیکی و با تردید گفتن» سبک سامرائی هاست. به تعبیر آقای میرزا عبدالله مجتهدی، ممثّل فکر نجفی ها «اِنّما» است و ممثّل فکر سامرائی ها «لعلّ» است.
به هر حال، میرزا در اثر اینکه فکرش خیلی جوّال بوده، زیاد تجدیدنظر می کرده. فرد متّقی و خداترسی هم بوده. اگر می خواسته همین طوری فتوا بدهد، دچار اشکال شرعی می شده؛ لذا می گفته احتیاط کنید و خیلی کم فتوا داده است. یکی از چیزهایی که بعضی ها به وسیله آن حرجی بودن احتیاط و غیرقابل عمل بودن آن را نقض می کنند، همین است که می گویند: «میرزا مدّت طولانی مرجع تقلید بوده و مقلّدین را به احتیاط ارجاع می کرده و هیچ اختلال نظامی هم واقع نشده است».
هم از نظر علمی و هم از نظر تقوایی، تمام شاگردهای درجه اولی که از جهت تقوا و جهات اختلافی در رتبة اوّل بودند، میرزا را پذیرفته بودند؛ مثل آقا میرزا محمّد تقی شیرازی.
فاضل اردکانی که هم طبقه شیخ بوده و بعد با میرزای شیرازی هم تراز شده، دیگران را از نظر تقلیدی به میرزا ارجاع می داده و به رساله نویسی بعضی دیگر انتقاد می کرده و می گفته: «مگر قرار است که شروع کنند برای هر چند نفر یک رساله بنویسند! میرزا عالم بزرگواری است و متقّی هم هست».
