الخميس 17 رَمَضان 1445 - پنجشنبه ۰۹ فروردین ۱۴۰۳


ویژگی های درس مرحوم آیت الله العظمی داماد «قدّس سرّه»

1- موشکافی و تدقیق بسیار در مسائل، برای رسیدن به دیدگاه صحیح.
2- طرح مسأله به صورت گسترده و دقّت نظر در اطراف و جوانب آن.
3- بررسی همه وجوه و اقوال مطرح شده در مسأله.
4- طرح و بررسی فروع مختلف مسأله با مراجعه مجدّد به منابع وادلّه استخراج قواعد کلّی.

یکی از روش هایی که در حوزه های علمیه رواج دارد، این است که با مراجعه به ادلّه همچون روایات و سیره عقلاء و حکم عقل یک قاعده و قانون، استنباط شده که در قالب الفاظی بیان می گردد، سپس این قانون در موارد مختلف پیاده شده و با توجّه به اطلاق و عموم آن، حکم فروع گوناگون استنباط می گردد.
مرحوم آیت الله داماد (قدس سره) این شیوه را نمی پسندید. ایشان بر این باور بود که گاه در هنگام استخراج قاعده به تمام فروع مختلف آن توجّه نشده، لذا قانون با الفاظی بیان می گردد که با قانون واقعی در پاره ای از قیودات متفاوت است . اگر عالمی که قانون را استخراج کرده در همان هنگام مراجعه به «منابع استخراج قانون»، فروع آن را هم در نظر می گرفت چه بسا، این مدارک را جهت استفاده حکم آن فروع، کافی نمی دانست. لذا نباید با اطلاق یا عموم قانونی که ما خود، آن را بنا نهاده ایم، حکم فروع مسأله را به پایان برسانیم، بلکه باید در هنگام بحث از فروع، به گونه اجمالی، ادلّه ای را که از آنها، قانون مورد نظر، استخراج شده از نظر گذرانده تا قانون استخراج شده از مفاد دلیل خود، فاصله نگرفته باشد.
5- فضای آزاد اندیشی
فضای حاکم بر استاد و شاگردان در این درس، «آزاد اندیشی» بود؛ نه استاد، انتظار «تعبّد» را داشت و نه شاگردان از توانایی علمی اندکی برخوردار بودند که هر سخنی را بپذیرند؛ بلکه پذیرش هرسخنی، با تأمّل و اندیشه همراه بود.
دروس خارج معظم لّه
ایشان بیش از پنجاه سال است که به تدریس خارج فقه و اصول، اشتغال دارد. درس خارج فقه را با تدریس «کتاب الحجّ»، در زمان حیات استاد محقّق خود، مرحوم آیت الله محقّق داماد (م 1388) آغاز نمود که این درس بیش از 15 سال، گاه بر مدار کتاب «عروة الوثقی» و گاه کتاب «شرائع» ادامه یافت.
پس از «کتاب الحج»، مدار بحث، کتاب «عروة الوثقی» قرار گرفت و سالها به بررسی کتاب الاجاره و کتاب الخمس پرداخت، سپس تدریس «کتاب النّکاح»، را آغاز نموده که پس از پایان مباحث کتاب «عروة الوثقی» در این باب، سایر مباحث آن را بر پایه کتاب «شرائع» ادامه داد. «کتاب الصوم» و «کتاب الاعتکاف» بحث بعدی بود که ایشان بر مبنای «عروه الوثقی» تدریس می فرمود.
ایشان اکنون نیز مشغول تدریس «کتاب البیع» بر مبنای کتاب «مکاسب» شیخ انصاری( رحمة الله علیه )، هستند.
تدریس خارج اصول، نیز سال ها ادامه یافت، ولی اهتمام بیشتر معظّم له بر فقه بود و مباحث اصولی مرتبط با بحث -که تذکّر آن را لازم می دانستند- در ضمن بحث فقه مطرح می شد.
معظمٌ له از سال 96-95 تدریس اصول فقه را با بررسی مباحث حجیت خبر واحد شروع کردند.